Ерөнхий сайд Г.Занданшатарыг огцруулахдаа дараах хоёр хуулийг зөрчжээ
Ерөнхий сайд Г.Занданшатарыг огцруулсан УИХ-ын тогтоол: Ерөнхийлөгчийн хоригт дурдсан хоёр ноцтой хуулийн зөрчил.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх 2025 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдөр, Улсын Их Хурлаас 2025 оны 10 дугаар сарын 17-нд баталсан, Ерөнхий сайд Г.Занданшатарыг огцруулах тухай 95 дугаар тогтоолд бүхэлд нь хориг тавилаа. Ерөнхийлөгчийн Тамгын газраас танилцуулсан уг хоригт УИХ-ын шийдвэр гаргах үйл ажиллагаа Үндсэн хууль болон холбогдох хуулийг ноцтой зөрчсөн хоёр үндэслэлийг дурдсан байна.
Уг тогтоол нь хууль зөрчсөн гэх хоёр үндсэн шалтгааныг доор тайлбарлав.
1. Санал хураалтын томьёоллыг буруу сонгосон нь
Үндсэн хууль болон УИХ-ын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд Ерөнхий сайдыг огцруулах үйл явцыг салаа утгагүйгээр тусгасан байдаг.
• Хуулийн заалт: УИХ-ын гишүүдийн дөрөвний нэгээс доошгүй нь Ерөнхий сайдыг огцруулах саналыг албан ёсоор тавибал, УИХ уг саналыг дэмжих эсэхээр санал хурааж шийдвэрлэх ёстой.
• Зөрчил: Гэтэл 2025 оны 10 дугаар сарын 17-ны өдрийн нэгдсэн хуралдаанаар УИХ-ын гишүүдийн анх тавьсан саналаар биш, харин Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны “Ерөнхий сайдыг огцруулахыг дэмжээгүй” гэсэн саналын томьёоллоор санал хураалт явуулж шийдвэрлэсэн.
Энэхүү үйлдэл нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн I дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан хууль дээдлэх болон ардчилсан ёс, шударга ёсны үндсэн зарчмуудыг мөн түүнчлэн төрийн байгууллагын шийдвэр бүр Үндсэн хуульд бүрнээ нийцсэн байвал зохино гэсэн Далдугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн заалтыг зөрчих нөхцөлийг бий болгосон гэж үзсэн байна.
2. Чуулганы ирцийн шаардлагыг зөрчсөн нь
Ерөнхийлөгчийн хоригийн хоёр дахь үндэслэл нь УИХ-ын чуулганы хуралдааны ирцтэй холбоотой процедурын зөрчил байв.
• Хуулийн заалт: УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдааныг гишүүдийн олонх нь хүрэлцэн ирснээр хүчинтэйд үзэх ёстой. Нэгдсэн хуралдаан долоо хоног бүрийн Пүрэв, Баасан гарагт явагддаг бөгөөд гишүүд өглөө 09:00 цагаас эхлэн ирцэд бүртгүүлдэг.
• Зөрчил: 2025 оны 10 дугаар сарын 16-ны Пүрэв гарагт гишүүд бүртгүүлсэн ч хуралдааны ирц бүрдээгүй. Гэтэл дараа өдөр буюу 10 дугаар сарын 17-ны Баасан гарагийн нэгдсэн хуралдааны ирцийг шинээр бүрдүүлэлгүйгээр Пүрэв гарагийн ирцийг үргэлжлүүлэн тооцож шийдвэр гаргасан.
Иймд УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан хуралдах хүчин төгөлдөр ирц бүрдээгүй байхад шийдвэр гаргасан нь Чуулганы дэгийн тухай хуулийг илт зөрчсөн бөгөөд Үндсэн хуулийн Хорин долдугаар зүйлийн 6 дахь хэсгийг зөрчсөн гэж үзэж байна.
Үр дагавар:
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, Үндсэн хууль дээдлэх зарчим зөрчигдөх нь Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдал, үндэсний аюулгүй байдал, улс үндэстний нэгдмэл байдалд ноцтой хохирол учруулах аюултайг онцгойлон сануулсан.
Одоо УИХ нь Ерөнхийлөгчийн тавьсан хоригийг 14 хоногийн дотор хэлэлцэн шийдвэрлэх ёстой. Хэрвээ чуулганд оролцсон гишүүдийн гурвын хоёр буюу 66.6 хувь нь хоригийг хүлээж авахгүй бол, Ерөнхий сайд Г.Занданшатарыг огцруулсан УИХ-ын тогтоол хүчин төгөлдөр хэвээр үлдэх юм.