УИХ-ын дэд дарга Я.Санжмятав ярьж байна.
-“Эрдэнэт”-ийг барьцаалж зээл авсан асуудлыг шалгах ажлыг хэсгийг байгуулаад удаж байна. Яагаад дүгнэлтээ гаргахгүй байна вэ?
-“Эрдэнэт” үйлдвэрийг барьцаалаад “Жаст групп” 51 сая ам.долларын зээл авсан. Үүнийх нь хүү, алданги нь явсаар 160 сая ам.доллар болчихлоо. Энэ хэргийг хууль, хяналтын байгууллага шалгаад шүүх рүү шилжүүлсэн байна. УИХ-аас ажлын хэсэг байгуулснаар хэргийг шалгах ажлыг эрчимжүүлсэн гэж хэлж болно. АТГ, Мөрдөн байцаах газар хэргийг боогоод шүүх рүү шилжүүлчихсэн. Харин ажлын хэсэг энэ сарын 16-нд Эрдэнэтэд очиж ажиллана, ажлын хэсгүүд уулзана, тэгээд дүгнэлтээ гаргаад, УИХ руу хэзээ оруулах вэ гэдгийг шийднэ.
-Тэгэхээр хаврын чуулганаар ажлын хэсгийн дүгнэлтийг хэлэлцэх юм байна тийм үү?
-Хаврын чуулганаар хэлэлцэнэ. Хууль зүй, Эдийн засгийн байнгын хороо руу ажлын хэсгийн дүгнэлтийг оруулна.
-51 сая ам.долларын зээл авсан нь одоо 160 сая ам.доллар болсон гэж байна. Өдөр өдрөөр хүү нэмэгдэж байгаа. Өдөрт, сард хэдий хэмжээний мөнгө нэмэгддэг вэ?
-Хүү л гэж ярьж байгаа болохоос энэ асуудал дээр Засгийн газрын хүрээнд, улс төрийн хүрээнд ажиллах ёстой. Гэтэл Засгийн газар энэ асуудал дээр маш удаан ажиллаж байна.
-Нэгэнт шүүхийн шийдвэр гарчихсан учраас энэ төлбөрийг Монгол Улс тэр дундаа “Эрдэнэт” үйлдвэр заавал төлнө. Гэхдээ бууруулах арга байгаа гэдгийг үйлдвэрийн удирдлагууд хэлж байсан. Ажлын хэсгийн даргын хувьд та энэ тал дээр ямар байр суурьтай байгаа вэ?
-УИХ ийм ажлууд руу ороод байх эрх зүйн үндэслэл байхгүй, боломж ч байхгүй. Ажлын хэсэг У.Хүрэлсүх сайдад хоёр удаа тоот явуулсан. Үүнийг засах янз бүрийн хэлбэр байна, төрийн өмчийг хариуцсан бүхэл бүтэн агентлаг байна, энэ дээр агентлагийг ажиллуулах, Англид байгаа Элчин сайдын яамаар дамжуулаад дипломат шугамаар ярилцах, улс хоорондын харилцааны хүрээндээ ярилцах гэсэн утга бүхий тоот хүргүүлсэн. Гэвч Ерөнхий сайдаас ажлын хэсэгт хариу ирүүлээгүй. Хамгийн эхний ээлжинд хэн буруутай вэ гэдгийг гаргаж ирэх ёстой. Үүний дараа асуудлаа хэрхэн зохицуулах вэ гэдгээ ярихгүй бол яаран шийдэж болохгүй.
-Гарын үсэг хуурамчаар зурсан байна гэсэн мэдээлэл гарсан. Ажлын хэсгийн шалгалтын явцад хууль зөрчсөн иймэрхүү үйлдлүүд илэрсэн үү?
-Бид хуулийн хүрээнд гэрээ, юмыг нь авч үзээд л шаардлагатай материалууд, байх ёстой зүйлүүд байна уу гэдэг дээр холбогдох газруудын мэдээллийг сонсоод, энэ чиглэлийн асуудлаа түргэтгээчээ гэдэг л шаардлагыг өгч байгаа. Түүнээс биш, дотор нь ороод хутгалдаад явчих зүйл байхгүй.
-Та ажлын хэсгийн ахлагчийн хувьд ажлын хэсгийн ажлын үр дүнг юу байна гэж хэлэх вэ. Энэ ажлын хэсгийн хийсэн хамгийн гол зүйл нь энэ шүү гэж УИХ-д тайлагнах зүйл нь юу байх вэ?
-Ажлын хэсгийн ажлын үр дүн бол хууль хяналтын байгууллагын ажлыг эрчимжүүлсэн асуудал. Ажлын хэсэг томилохоос өмнө энэ хэрэг бүдгэрчихсэн, саармагжсан, ажил нь явахгүй, Ш.Батхүү гэдэг хүн үхэх нь, үрэгдэх нь гэж яриад л, энэ хүн холбоотой, холбоогүй гэж ярьж байсан бол одоо шаардлагатай хүмүүсээс мэдүүлэг юмнуудаа аваад, заримыг нь хориод ямар ч байсан энэ хэргийг боогоод авлаа. Энэ бүхэнд Их хурлаас байгуулсан ажлын хэсэг нүд чих болж ажилласан гэж хэлж болно.
-“Жаст”-ын Ш.Батхүүгийн хөрөнгө, мөнгийг хэн авсан нь мэдэгдэхгүй алга болсон гээд байгаа?
-Тэрийг илрүүлж байх шиг байна. Түрүүчээсээ хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр гарч эхлээд байна. Нэлээдгүй хөрөнгөтэй байсан хүн. Олон овоот гэж уурхай аваад түүнийгээ ил уурхай шиг ашиглаад баахан хөрөнгөө үрсэн. Энэ хэрэгт буруутай нь тодорхой болоод ирэхээр эзэнгүйдсэн олон зүйл байна. Өрөнд өгсөн үү, худалдсан уу, бэлгэнд өгсөн үү. Үүнийг УИХ-аас байгуулсан ажлын хэсэг битгий хэл АТГ, Мөрдөн байцаах газар бүтэн хоёр, гурван жил шалгаж байж нэг юм боож авлаа.
Энэ ажлыг явуулахад л манай ажлын хэсгийн үр нөлөө гарсан гэж бодож байгаа. Би ажлын хэсгийн үр дүнг Их хуралд оруулж ирээд хэрүүл болгоод, Монгол ганц “саалийн үнээ”-гээ хулгайч, луйварчдад алдчихсан юм байна гэж үзүүлэх нь чухал байна уу, эсвэл жинхэнэ авсан эзэн нь тодорхой болж хуйвалдсан, луйвардсан, давраасан, даварсан, үүрэг чиглэл өгсөн хүмүүс нь тодорхой болж, энэ хэрэг шүүх рүү очих хүртэлх явцад манай ажлын хэсгийн үүрэг гарсан гэж үзэж байгаа.
Байсан хөрөнгө нь хаашаа орсон бэ гэдгийг ажлын хэсэг олж чадахгүй. Бид цагаан цаасан дээр хараар бичсэн гэрээ, зээл аваад “Эрдэнэт” үйлдвэрээс “Жаст” компани руу шилжсэн, “Жаст” компани тэр мөнгийг аваад буцаагаад бензин шатахуун өгөх, төмөр замын өрийг нь хаах гээд олон зүйлийн сүлжээг ажлын хэсгийн таван гишүүн тогтоочих нь байтугай АТГ, мөрдөн байцаах, хууль хяналтын байгууллага, Засгийн газар бүгдээрээ ажиллаад нэлээд их ажил болж байж тодорхой болгох байх.
-Ер нь буруутай этгээдээр энэ мөнгийг төлүүлэх боломж бий юү?
-Шүүхийн эцсийн шийдвэр гарснаар л гэм буруутай этгээдүүдийн хэн нь хэдийг төлөх вэ гэдэг нь яригдана. Түүнээс биш “хөөрхий минь энэ ядарч яваа юм би талыг нь төлчихье, эсвэл “Эрдэнэт” төлчих юм байна” гэж бодож болохгүй. Хуультай, хяналттай, авна, өгнө, хугацаа байна. Монгол Улс дипломат харилцаатай, эдийн засгийн болон бусад асуудлаар зохицуулалтуудаа хийх боломжтой. Дээрээс нь “Эрдэнэт”-ийн 51 хувь, 49 хувийн аль аль нь хариуцлагаа хүлээх ёстой.
Ажлын хэсгийн зүгээс 51 хувийг хариуцаж байгаа ерөнхий захиралд ч, 49 хувийг авсан гэх ил, нууц эзэн гэгдээд байгаа Эрдэнэбилэгт ч “энэ асуудлууд руу та нар хамтарч ажиллаад, өрийн тоолуур гүйгээд байгааг зогсоох чиглэлийн юмаа бодолцоорой. Энэ хооронд буруутай хүмүүс нь тогтоогдоод асуудал шийдэгдэнэ биз” гэж хэлсэн.
-Ажлын хэсгээс Ерөнхий сайдад дипломат харилцаагаа ашиглаад энэ асуудлыг шийдэх талаар хоёр ч удаа тоот хүргүүлсэн боловч Ерөнхий сайд хариу өгөөгүй гэж ойлгож болох уу?
-Хариу өгөхгүй байна. Хууль, хяналтын байгууллага, мөрдөн байцаах газрынхан нэлээд эрчимтэй ажиллаад, хэргийг боогоод шүүх рүү шилжүүлсэн. Одоо нарийвчлах зүйл гарвал прокурор руу буцах байх. Гэхдээ нэлээд олон талаас ажлын хэсэг гараад ажиллачихсан учраас боогдчих болов уу.
Ингээд шүүхийн шийдвэр гарсны дараа УИХ ийм зүйл боллоо гэдгээ ярих хэрэгтэй. Улстөрчид бол улстөрчид. Энэ ажлыг сайн сайхан болгох гэхээсээ илүү бие биеэ хулгайч, луйварчин, идсэн, уусан гэж орилно. Хууль хяналтын байгууллагын эргэж буцах хүндрэлүүд ч үүнийг далимдуулаад гараад ирж магадгүй. Тиймээс ажлын хэсгийн ахлагчийн хувьд хууль хяналтын байгууллагуудыг хуулийн хүрээнд, хурдан, үр дүнтэй ажиллах боломжийг олгож ажиллаж байгаа гэж ойлгож байгаа. Одоо нэгэнт шүүх рүү шилжсэн учраас АТГ, Мөрдөн байцаах газраас мэдээллээ авна. “Эрдэнэт” дээр очиж ажиллана. Ингээд нэгтгээд тайлангаа гаргана.
-Хэргийг хэзээ шүүх рүү шилжүүлсэн бэ?
-10 гаруй хоногийн өмнө. Хан-Уул дүүргийн шүүх рүү шилжсэн гэсэн мэдээлэлтэй байна.
-Хаврын чуулганаар Л.Болд гишүүнийг АН-ын бүлгээс гарсныг зарласнаар АН бүлэггүй болно. Тэгэхээр та УИХ-ын дэд даргын ажлаа өгөх үү?
-УИХ-ын тухай хуульд нам нь тарсан, эсвэл эвсэл задарсан бол УИХ-ын дэд даргыг чөлөөлсөнд тооцно гэсэн заалт байхгүй. Тэгэхээр бүлэг тарсан ч би ажлаа өгөх хуулийн заалт байхгүй гэсэн үг.
Эх сурвалж: ulsturch.mn
