Эмээлт дэх махны үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагаа, махны чанар, эрүүл ахуйн асуудлыг нийгэмд гаргаж ирсэн хэвлэл бол “Neguun.mn” цахим хуудсын хамт олон. Махны үйлдвэрүүдийн сурвалжилгаас анхаарал татаж байгаа бас нэг асуудал хүүхдүүдийн тухай юм. Энэ тухай ” сайтын захирал, сэтгүүлч Л.Баяржаргалтай ярилцлаа.
-Махны үйлдвэрүүд ийм нөхцөл байдалтай ажиллаж байгаа мэдээллийг анх яаж мэдэж, хэрхэн сурвалжлав. Анх очиход нөхцөл байдал ямар байсан бэ?
-Эх сурвалж байж бид мэдээ, сурвалжилга бэлтгэнэ шүү дээ. Тиймээс мэдээлэл ирэнгүүт эх сурвалжтай очиж уулзаад, хоёр ч удаа баталгаажуулаад тэр шөнөдөө сурвалжилганд гарсан. Тавдугаар сарын 10-ны үүрийн 04:00 цаг хүртэл шууд дамжуулалт хийсэн.
Бидний анх очсон компани бол “Эм Ди Си Пи” компани. Төмөр хашаатай, бат бэх цоожтой, бүрэн камержчихсан. Хоёр зураглаачтайгаа гурвуулахнаа очсон учраас дотогш нэвтэрлээ гэхэд гарах эрсдэлээ тооцоолж, “Босоо хөх Монгол” нийгэмд үйлчлэх төрийн бус байгууллагын ах нарт хандаж, “Ноцтой мэдээлэл авагдсан учраас хамгаалж өгөөч” гэж хүссэн. Тэд ч тусалсан. Ингээд яваад ороход мэдээж таагүй хүнд нөхцөл байдал угтсан. Бичлэгт тодорхой байгаа шүү дээ. Шөнийн цаг байсан учраас хууль бус ажиллагаа яг үргэлжилж байсан. Ажилтнуудын сөрөг уур амьсгал, ёс зүйгүй авир, харилцаа хандлага бүхий л зүйл нь шууд дамжуулалтаар гарсан Тэр асуудлаас хойш өнөөдрийг хүртэл 20 гаруй хоног бага багаар мэдээлэл авагдаж, үе шаттайгаар явсаар нийгэм хүнсний гол хэрэглээ махны асуудал юу болчихов гэж эргэлзэж, үнэн бодит байдлыг мэдэхийг хүсч байна. Монголчуудын хүнсний гол салбараас харь улсын иргэдийн оролцоог салгаач гэж төр засагтаа хандсан, хүлээсэн байдалтай байна.
-Сурвалжилгын үеэр махны үйлдвэрт хүүхдүүд байсан нь дүрс бичлэгт үлдсэн. Тэнд ямар учиртай хүүхдүүд байв?
-Хүүхдүүд байсан үйлдвэр бол бидний сурвалжилсан хоёр дахь үйлдвэр байсан. “Сайло фүүдс Монголиа” гэх компанийн мэдлийнх. Тус компанийн бэлтгэсэн мах нийслэлийн цайны газрууд руу нийлүүлэгдсэн байж болзошгүй гэдэг мэдээлэл бидэнд ирсэн. Түүний дагуу сурвалжлахаар явж очиход дахиад л бүрэн камертай, шорон гяндан шиг газар угтсан. Ер нь энэ камерыг хаанаас хэн хянадаг юм бол гэдэг асуудал гарна шүү дээ. Ингээд хөөгөөд явсан. Гэтэл махны үйлдвэрээс 500-гаад метрийн зайд бас нэг объект гарч ирсэн. Тэнд эзэн нь гэх нэг хятад хүн, монгол эхнэр, хадам ээжтэйгээ амьдардаг болж таарсан. Гэтэл тэр объектын нэгдүгээр давхарт явж ороход хоёр эмэгтэй, таван хүүхэд угтсан. Нэг нь охин хүүхэд, 3-5 насны гэмээр. Үлдсэн дөрөв нь эрэгтэй, 15 насны хөвгүүд.
Сошиалаар 11 хүүхэд нүхэн дотроос олдсон гэх мэдээлэл яваад байна лээ. Тэр бол хандалт авах гэсэн сайтуудын ташаа мэдээ. Хүүхдүүдийн асуудлаар надтай цагдаа, тагнуулаас холбогдож мэдээлэл тодруулж авсан.
-За ямартаа ч 11 биш, таван хүүхэд байсан байх нь. Тэдгээр хүүхэд тэнд юу хийдэг байсан хэрэг вэ. Ажилчдынх нь хүүхдүүд үү?
-Үгүй. Хүүхдүүдээс хоёр, гурван ч удаа асууж тодруулах гэж хичээсэн. “Хүмүүсийн ажилд тусалдаг юм аа” гэхээс өөр зүйл яриагүй. Гэсэн хэдий ч тэд тэр давхраасаа дээшээ гарч үзээгүй бололтой, хоёрдугаар давхар руугаа гарах эрхгүй, тэнд юу байдгийг ч мэдэхгүй, хаалга үүд нь цоожтой. Хардлага төрүүлсэн гол зүйл тэр хүүхдүүдийн байгаа объектын хашааг дотор талаас нь ногоон өнгийн хятад бичигтэй цоожоор түгжчихсэн. Тэр хашааны хаалгыг гаднаас нь онгойлгох хориотой гэсэн лац байгаа юм. Тэгэхээр хүүхдүүд тэр хашаанаас ч гардаггүй гэсэн үг.
-Тэгвэл тэнд ямар нэгэн ажил хийдэг болж таарав уу?
-Тэгж л харж байгаа. Нэг хүүхдийн гутал цусны толботой байсан нь хардлага төрүүлсэн. Яагаад цус болчихсон юм бэ гэж асуухад “Хүмүүсийн ажилд тусалж байгаад ийм болчихсон” гэхээс өөр зүйл хэлээгүй.
Хүүхдүүд хашаанаас битгий хэл нэг давхраас гарах эрхгүйг бодоход махны үйлдвэрт нь ажилладаггүй. Харин тэр байсан объект нь доороо маш том зоорьтой. Тэнд чухам юу хийдэг нь тодорхойгүй. Насанд хүрээгүй хүүхдүүд тэнд л хүнд хүчир ажил хийдэг болов уу гэж харсан. Учир нь тэд нүүр гар нь ч халтайчихсан, шавар шавхай, цус болчихсон хувцастай унтаж байсан. Хэрэв эцэг нь эх тэнд байсан бол хүүхдээ тийм байдалтай амраахгүй шүү дээ. Ядаж л нүүр гарыг нь угаана, хувцас хунарыг нь тайлуулж тав тухтай амраана. Гэтэл тийм байгаагүй учраас насанд хүрээгүй хүүхдүүдийг хууль бусаар хөдөлмөр эрхлүүлж байсан байж болзошгүй гэж үзэж байгаа.
-Хүүхдүүд одоо байхгүй гэв үү?
-Бид дараагийн удаа сурвалжилга хийхээр очиход хүүхдүүд байхгүй болчихсон байсан. Хаачсаныг асуухад “Хүүхдүүд ажлаа хийж дуусаад явчихсан” гэсэн тайлбар хэлсэн. Тэгэхээр яалт ч үгүй хүүхдүүдийг хүнд ажил хийлгэж байсан нь үнэн болж таарч байгаа юм гэв.
Махны үйлдвэрт шөнийн цагаар насанд хүрээгүй хүүхдүүд байсан асуудалд хууль хяналтын байгууллага хэрхэн анхаарч байгааг тодруулсан юм. Энэ талаар ЦЕГ-ын хэвлэл мэдээллийн төвийн ахлах ажилтан, цагдаагийн хошууч Б.Дэлгэрхангай “Тухайн үед цагдаагийн байгууллагаас дуудлага мэдээллийн дагуу очиж ажилласан. Гэмт хэрэг зөрчлийн асуудал байгаагүй учраас харьяаллын дагуу Гэр бүл, хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газарт шилжүүлсэн. Тус газар нь хүүхдийн хөдөлмөрийн асуудлыг хариуцдаг” хэмээв.
Эх сурвалж: DNN
