Хүний дархлал хомсдлын вирус (ХДХВ) , Дархлалын олдмол хомсдолтой тэмцэх дэлхийн өдөр буюу “ДОХ-той тэмцэх дэлхийн өдөр” өнөөдөр тохиож байна.
Хүний дархлал хомсдлын вирусээр (ХДХВ) хүмүүст халдварлаж, дархлалын тогтолцоог гэмтээж, улмаар үхэлд хүргэдэг энэ өвчний талаарх мэдээлэл өгөх үүднээс НҮБ-ын гишүүн улс орнууд 1988 оноос эхлэн “ДОХ-той тэмцэх дэлхийн өдөр”-ийг жил бүр тэмдэглэн өнгөрүүлсээр ирсэн юм.
Жил бүр эл өдрийг цаг үеийн тулгамдсан асуудлуудыг тусгасан янз бүрийн уриан дор тэмдэглэдэг. 2019 оны 12 дугаар сарын 1-ний энэ өдрийг дэлхий дахин “Дэлхийн хамтын нийгэмлэг өөрчлөлт хийж байна” сэдвийн хүрээнд тэмдэглэн өнгөрүүлэх гэж байна.
ХДХВ-ийн халдвар нь дархлалын тогтолцоог гэмтээсний улмаас хүний бие аливаа өвчнийг эсэргүүцэн тэмцэх чадваргүй болдог. Улмаар амь насанд аюул учруулахуйц халдвар, хорт хавдраар өвчилж, мэдрэлийн тогтолцооны гүнзгий хямралд орохыг Дархлалын олдмол хомсдол /ДОХ/ өвчин гэнэ.
Нэгэнт ХДХВ-ийн халдвар авсан хүн насан туршдаа халдвар тээгч болж бусдад халдвар тараах боломжтой байдаг.
Эл өвчний анхны тохиолдлыг 1970-аад оны сүүлчээр Швед, Америк, Танзани болон Хаити улсын нутаг дэвсгэрт илрүүлжээ. ДОХ гэдэг нэр томьёог эмч нар 1981 онд нэвтрүүлсэн байна.
Үүнээс хоёр жилийн дараа Францын эмч Люк Монтанье болон түүний хамтрагчид ХДХВ-ийн халдвар байдаг болохыг нотолж чаджээ.
ДОХ-той тэмцэх олон улсын бэлгэ тэмдэг бол өвөрмөц хэлбэрээр нугалсан торгон тууз буюу “улаан тууз” юм. Энэхүү бэлгэдлийг 2002 онд 48 настайдаа ДОХ-оор нас барсан Америкийн зураач Фрэнк Мур 1991 оны 4 дүгээр сард бүтээжээ.
2018 онд ХДХВ-ийн халдвар авсан хүний тоо 37.9 сая болж нэмэгджээ. Үүний 36.2 сая орчим нь насанд хүрсэн хүмүүс бол 1.7 сая нь 15 хүртэл насны хүүхдүүд аж. Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс, Нигери, Энэтхэг, Мозамбик, Кени зэрэг улс ХДХВ-ийн халдвартай хүний тоогоор тэргүүлж байна.
ЮНЭЙДС-ийн мэдээлснээр, 1980-аад онд халдвар тархснаас хойш нийтдээ 77.3 сая хүн дархлал хомсдолын вирусын халдвар авсан байна.
Монгол Улсад ХДХВ-ийн халдварын эхний тохиолдол 1992 онд бүртгэгдсэн. Өмнөх оны эцсийн байдлаар Монгол Улсад ХДХВ/ДОХ-ын 286 тохиолдол бүртгэгдэж, 46 хүн нас баржээ.
