УИХ-ын 2020 оны намрын ээлжит чуулганы өнөөдрийн (2020.10.23) үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаан Эм, эмнэлгийн хэрэглэгдэхүүний тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн хэлэлцэх эсэхээр үргэлжлэв. Засгийн газраас 2019 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн уг төслийн талаар Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайхан танилцуулсан.
Манай орны хувьд хүний болон малын эмийн асуудлыг 1998 оны 05 дугаар сарын 07-ны өдөр батлагдсан Эмийн тухай хуулиар зохицуулж байсан нийт 7 удаа нэмэлт, өөрчлөлт оруулснаас 2006 онд эмнэлгийн хэрэгслийн асуудлыг уг хуулиар зохицуулахаар нэмэлт, өөрчлөлт оруулж, хуулийн нэрийг “Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хууль” болгон өөрчилсөн нь зарчмын том шинэчлэл байсан.
Өнөөдөр 46 эмийн үйлдвэр, 384 эм, эмнэлгийн хэрэгсэл ханган нийлүүлэх байгууллага, 2000 эмийн сантай болсон байна. Өсөн тэлж байгаа энэ эм хангамжийн тогтолцооны хөгжлийг тооноос-чанарт шилжүүлэхийн тулд эрх зүйн орчны шинэчлэлийг зайлшгүй хийх шаардлагатай байна гэж төсөл санаачлагчид үзжээ.
Хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж хуулийн 25 хэсэг, заалтыг хэвээр үлдээж, 167 хэсэг, заалтыг өөрчлөн найруулж эсхүл хасаж, 163 хэсэг, заалтыг шинээр нэмж боловсруулснаар хуулийн 80 хувьд өөрчлөлт оруулж, нийт 6 бүлэг, 31 зүйлтэй байхаар боловсруулсан байна.
Шинэчилсэн найруулгын төслөөр хүн амын эрүүл мэндийг хамгаалж, эрсдлээс сэргийлэх зорилгоор эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, биологийн идэвхт бүтээгдэхүүнийг цогцоор зохицуулж хуулийн нэрийг “Эм, эмнэлгийн хэрэглэгдэхүүний тухай” болгон өөрчилж, зарчмын өөрчлөлтүүдийг тусгажээ.
Тухайлбал, Эм, эмнэлгийн хэрэглэгдэхүүн, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүний чанар, аюулгүй байдлыг хангахад оролцох байгууллагын үүрэг хариуцлагыг тодорхой зааж, эмийн чанарын хяналт, үйлдвэрлэл, хадгалалт, түгээлт, бүртгэлд олон улсын жишигт нийцсэн шаардлагыг тавьж, эмнэлгийн хэрэгслийг эрсдэлээр нь ангилан өндөр эрсдэлт эмнэлгийн хэрэгслийг бүртгэн, эм, эмнэлгийн хэрэгслийг зах зээлд гарсны дараах аюулгүй байдлын тандалт судалгаа хийх, эм, эмнэлгийн хэрэгслийг эргүүлэн татах, буцаах эрх зүйн орчныг шинээр бий болгох зохицуулалтыг тусгажээ.
Мөн эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүнийг зах зээлд таниулах үйл ажиллагааг цогцоор зохицуулах, эмийн сонголтод баримтлах зарчим, эмийн жор бичилт, олголтод ёс зүйг сайжруулах, эмийн цахим жор болон бар кодын систем, клиник эм зүйн тусламж үйлчилгээг нэвтрүүлэх, Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвийн “Эм, эмнэлгийн тоног төхөөрөмжийн алба”-ны чиг үүрэг, үйл ажиллагааг өргөжүүлэн, бусад холбогдох байгууллагын үйл ажиллагааны уялдааг хангах зохицуулалтыг тус тус төсөлт тусгажээ.
Түүнчлэн эмнэлгийн хэрэгслийг буюу эмнэлгийн багаж, урвалж оношлуур, тоног төхөөрөмж зэргийг цогцоор зохицуулах, дэлхий даяар интернэтээр дамжуулан худалдан авч өргөн хэрэглэж байгаа эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүний зохицуулалтыг тодорхой болгож, эм, эмнэлгийн хэрэглэгдэхүүний үнийг зохицуулах, үнэд нэмэгдэх хэмжээг тогтоох, дотоод гадаадын жишиг үнийг хэрэглэх, шинэ технологийн өндөр өртөг бүхий эмээр хангах нөхцөлийг бүрдүүлэх, гадаадад эмчлүүлсэн иргэдийн хэрэглэх эм болон эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүнийг хилээр нэвтрүүлэхтэй холбоотой эрх зүйн зохицуулалтыг шинээр хуулийн төсөлд тусгасан талаар төслийн танилцуулгад дурджээ.
УИХ-ын Нийгмийн бодлогын байнгын хороо төслийг 2020 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдрийн хуралдаанаараа хэлэлцсэн бөгөөд уг санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Б.Саранчимэг танилцуулсан. Хуулийн төсөл батлагдсанаар эрүүл мэндийн салбарт тулгамдаад байгаа эм, эмнэлгийн хэрэглэгдэхүүний чанар аюулгүй байдлыг хангах, зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэх, эмийн хангамж, хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд чухал ач холбогдолтойг тодотгоод хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлэх нь зүйтэй гэж үзсэнийг Б.Саранчимэг гишүүн танилцуулгадаа дурдсан.
Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүдийн зүгээс антибиотикийн зохисгүй хэрэглээг зогсоох, хилээр орж байгаа эмийн найрлага, чанарт лабораторийн шинжилгээ хийх, хөнгөлөлттэй эмийн хүртээмжийг сайжруулах талаар шинээр зохицуулалт хийсэн эсэхийг илүүтэй лавлаж байна. Түүнчлэн орон нутаг, сум, багийн эмнэлэгт зайлшгүй хэрэгцээтэй эмийн жагсаалтад байх хүүхдийн эмийн хангалтыг нийлүүлэхгүй байгаа шалтгаан, эмийн үнэ, хуурамч эм оруулж ирж байгааг зохицуулсныг лавлав. Мөн биологийн нэмэлт бүтээгдэхүүн, эрүүл мэндийг хамгаалах амин дэмийн хэрэглээ, зах зээлд таниулах зар сурталчилгааны асуудлыг хэрхэн зохицуулсан талаар сонирхож байв.
Монголд антибиотикийн хэрэглээ хяналтгүй байгаагаас антибиотикт тэсвэртэй нянгийн тархалт их байна. Иймд эмийн жорын системийг бүрэн цахимжуулж аль ч эмийн санд цахимаар очдог байх тогтолцоог бүрдүүлэх, үүнд хяналт тавьдаг эм, эмнэлгийн хэрэгслийн агентлаг байгуулахаар төсөлд тусгасан. Ингэснээр эмчийн бичсэн жор цахим системд орсноор эмийн сангууд эмийг жоргүй олгох байдал бүрэн цэгцлэгдэнэ. Монгол Улсад эмийн чанар, найрлагыг тогтоох олон улсын түвшний лаборатори байхгүй. Хилээр оруулж ирж байгаа эмэнд Эрүүл мэндийн яамны хөгжлийн төвөөс чанар стандартын шаардлага хангасан лиценз олгодог. Цаашдаа хил дээр орж ирж байгаа эмийг хянадаг, өнгөний кодоор шалгаж хуурамч эсэхийг тогтоодог тоног төхөөрөмжтэй болох асуудлыг агентлагын үйл ажиллагааны хүрээнд шийднэ гэдгийг Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайхан хариултдаа онцолсон.
Мөн эмийн хяналт, шинжилгээний лаборатори Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын харьяанд байсан, эмнэлгийн хэрэгслийн агентлаг байгуулагдахаар харьяаллыг шилжүүлнэ. Нэн шаардлагатай тусламж үйлчилгээний багцыг шинэчлэн баталсан. Энэ дагуу баг, сум аль шатны тусламж үйлчилгээ үзүүлэхийг тодорхой шийдвэрлэсэн. Хөнгөлөлттэй эмийн жагсаалтын хүрээнд энэ жилийн 0-5 насны хүүхдийн томуу томуу төст өвчний 11 төрлийн эмэнд 2.5 тэрбум төгрөгийн тендер зарлаад нийлүүлэлт хийж байна хэмээн Эрүүл мэндийн яамны Бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга Р.Оюунханд нэмэлт хариулалтыг өгөв. Түүнчлэн тэрбээр, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүн гэдгийг олон улсын жишгээр ойлгож, энэ төрлийн бүтээгдэхүүнийг худалдаалах үйл ажиллагааг эрхлэх тусгай зөвшөөрөл бүхий байгууллага байхаар тусгаж, зорчигчийн хувийн хэрэглээний эмнэлгийн хэрэгсэл, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүнийг хилээр нэвтрүүлэхийг зөвшөөрсөн. Мөн эм, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүний зар сурталчилгааг төслийн 16 дугаар зүйлээр тусгайлан зохицуулж, зах зээлд хэрхэн таниулахаас эхлээд зарим нөхцөлд сурталчилгаа хийхийг хориглосон зохицуулалтыг тусгасан гэж байлаа.
Ажлын хэсгийн зүгээс эмийн үнийн талаар ДЭМБ-ын аргачлалаар 2013, 2017 онд хоёр удаа судалгаа хийсэн. Өргөн хэрэглэгддэг 50 нэршлийн эмэнд судалгаа хийхэд эмийн үнэ 3-5 дахин нэмэгдсэн нь тогтоогдсоныг онцлоод монголд гурван эмийн нэг нь хуурамч гэдэг нь хууль бус гэсэн үг бөгөөд 2013 онд 15 хувь нь бүртгэлгүй 19 хувь нь стандартын бус байсан бол сүүлийн судалгаагаар энэ тоо багассан гэж тайлбарыг өгч байв.
Хуулийн төслийн талаарх асуулт хариулт өндөрлөснөөр УИХ-ын чуулганы үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаан түр завсарлаж, чуулганы үдээс хойших хуралдаанаар Эм, эмнэлгийн хэрэглэгдэхүүний тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн хэлэлцүүлгийг үргэлжлүүлэхээр боллоо.
