Архив

Барууны шинжээчид: Монгол хэдийнээ Хятадын баруун хойд муж болсон

АРД сайт Time, Quora болон Henry Makow-гийн материалуудыг ашиглав.

Монголын бэлгэ тэмдэг, бахархлыг Хятад хулгайлан ашиглаж, хятадын талыг баримталсан элитүүд гарч ирж байгаа нь монголчууд өмнөх алдаагаа давтаж эхэлж байгаа дүр зураг харагдаж байна. Чингис хаан тэргүүтэй Монгол XII зуунд өнөөгийн хятадын ихээхэн нутгийг эзэлж хэдэн зууны туршид энд засаглалаа тогтоож байсан түүхтэй. Өнөөдөр бол Монгол Улс Орос, Хятад гэсэн хоёр том гүрний завсарт тун багахан нутаг газартай.

Өнгөрсөн ХХ зууны ихэнх хугацаанд Монгол нь Зөвлөлт Холбоот улсын хараат байж ирсэн бол 1990-ээд оны эхээр ЗХУ задарч эхэлсэн нь монголын ардчилал сэргэхэд түлхэц болж өгсөн юм. Ингээд хэдэн жил өнгөрөхөд Монголд жинхэнэ түүхий эдийн бум болох нь тэр. Хятадын эдийн засаг монголын зэс, нүүрс, алтыг ихээр татан авч, монголын эдийн засгийн өсөлт 2011, 2013 онд арван хувиас давж байлаа. Гэсэн ч энэ нь удаан үргэлжилсэнгүй. Түүхий эдийн үнэ унаж, ашигт малтмалын хайгуул олборлохыг эсэргүүцдэг иргэдийн тоо нэмэгдэн, гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг хөөж эхэлсэн. Ашигт малтмал экспорлохоос орж ирдэг ашиг багаслаа.

Энэ үеэд зэс молибдений Оюутолгой уурхай нээгдсэн нь Хятадтай хийх худалдаа, экспорт, импортыг нэмэгдүүлж Монгол Хятадаас хараат болох эхлэлийг тавьсан гэж болно. Америк, британийн шинжээчид далайд гарцгүй Монгол тун удалгүй Орос, Хятадын хараат байдал нь өмнөх үеэс ч илүү болж мэднэ гээд төмөр замаа оросын боомтууд руу тавих нь зүйтэй гэж байлаа. Монголын төмөр замын 50 хувь нь Оросын мэдэлд байгаа. Гэхдээ энэ нь Хятад улс Оросыг хөөхгүй гэсэн баталгаа биш.

Тэгээд ч төмөр замаа оросын боомт руу тавих гэсэн монголчуудын төлөвлөгөөг Дэлхийн банк хэдийнээ шүүмжлээд энэ нь Хятадын хойд боомт руу төмөр зам тавьж ачаа хүргэхээс даруй гурав дахин өндөр өртөгтэй болно гэчихсэн байгаа. Таван толгойн уурхайгаас олборлож байгаа нүүрс нь Хятадаас импортолж байгаа эрчим хүчийг бүрэн орлож, монголчууд хятадаас, хятадын эдийн засгаас хараат бус болохыг эрмэлзсээр байгаа юм. Гэхдээ л өнөөдөр монголын экспортын 70 хувь нь Хятадын мэдэлд байгаа юм. Энэ чиглэлд Хятадууд оросыг хэдийнээ гүйцээд түрүүлчихсэн.

Өнөөдөр Орос шиг л алс дорнодын хязгаар нь зэлүүд хэвээр байгаа Хятад монголтой хил залгаа бүсээ эрчимтэй хөгжүүлж, хот, дэд бүтэц байгуулж байна. Хятадуудын монголтой залгаа хил орчимдоо барьж байгаа хий үзэгдлийн гэгддэг хүнгүй том хотуудын тухай яриа худал зүйл биш.

Өвөр монгол дахь Ордос хот

Ийм нэг хот Каньбашийн тухай “Time” сэтгүүлд “Хотын төвд Чингис хааны асар том хөшөөтэй Чингисийн том талбай бий. Ингэж Монголын төрийн бэлгэдлийг хулгайлан, өдөөн хатгаж байгаа нь Хятад улс тун удалгүй хөршөө залгихын дохио болж байна” гэж бичжээ. Уг нь Монгол улс дэлхийн геополитикт чухал ач холбогдолтой. Гэхдээ Орос, Хятадаас хараат байхад газар зүйн энэ байрлал нь түлхээс болдог юм. Байгалийн баялаг түүхий эдээ газагшаа гаргая гэхэд л Москва, Бээжинтэй ярихаас аргагүй болно.

Монголын газар нутаг Европын бараг талтай тэнцэх ч бараг л эзэнгүй. Нэг үгээр хэлбэл монголын нэг хүнд хятадын 500 хүн ногдох жишээтэй. Монголчууд хятадын луу нэг л өдөр Монголыг зүгээр л залгичихна гэж болгоомжилж байна.

Ордос хот дахь Чингисийн хөшөө

Энэ бас тийм ч үндэслэлгүй зүйл биш. Өнөөдөр Бээжин өмнө нь оросын хараат байсан тэр нутаг руу ажиллах хүчээ олноор нь илгээх тактик баримталж байна. Үүнтэй зэрэгцээд монголын эдийн засаг жилээс жилд хятадын эдийн засагтай улам хүчтэй холбогдож, тэндээс хараат болж байгаа юм. Сүүлийн үед монголын томоохон аж ахуйн нэгжүүд оросын хяналтад орж байна гэж байгаа бол жижиг дунд бизнес нь үндсэндээ бүгд хятадуудын хяналтад байна. Хятадууд том бизнесийг ч залгихад ойртсоор байгаа.

Монголчуудын дунд хятадын эсрэг үзэл идэвхжиж байгаа нь зүгээр ч нэг тохиолдол биш. Нутгийн үндсэрхэг үзэлтнүүд хятад ажилчид руу байнга халддаг. Харин хятадуудын хувьд энэ улсыг шударга бусаар алдагдсан өөрийн нутаг гэж үзэцгээдэг.

Түүх сөхвөл монгол улс Бээжингээс 1911 онд тусгаар болсон. Тэр үед өмнөд хөршийн хүч сулраад ирэхийн цагт Хаант орос монголын үндэсний эрх чөлөөний хөдөлгөөнийг дэмжсэн удаатай. Үүний дараа монгол нь хаант оросын хараат болсон ч 1917 онд Орост хувьсгал гарснар Хятад энэ оронд өөрийн нөлөөллөө сэргээж авсан байдаг.

1921 онд Барон Унгерний цагаан гвардийнхан монгол дахь хятадын засаглалыг түлхэн унагааж, үүнийг нь коммунистууд ашиглан цагааны цөөн цэргүүдийг хөөгөөд Улаанбаатар коммунист засаглалаа тогтоож авсан. Гэхдээ энэ нь хэлбэр төдий тусгаар байж үнэндээ 1991 он хүртэл Москвагийн заавраар явж ирсэн байна. Энэ үеийн талаар монголчууд өөр өөр үзеэл бодолтой байдаг.

Нэг талаас “улааны хүчирхийлэгчид” гэдэг бол нөгөөдүүл нь “хятадын аймаглан устгах аюулаас аварсан” хэмээн Хятадын мэдэлд үлдсэн Өвөр монголоор жишээлэн коммунистуудад талархах жишээтэй. Зөвлөлт холбоот улс задарсны дараагаар монголд хятадын нөлөөлөл улам хүчтэй болсон. 1990-ээд онд хятадын капиталтай хамт тэнгэрийн орны мянга мянган цагаачид орж ирсэн. Харин одоо Хятадын бодлогыг ойлгосон монголчууд Өвөр Монголын хувь заяаг давтах бий хэмээн болгоомжилж Оростой ойртохыг эрмэлзэх болж байна.

Тэд хоёр том хөрштэйгөө харилцах харьцаагаа тэнцвэржүүлэхийг эрмэлзэж эрчим хүч, байгалийн нөөц баялаг боловсруулах гэрээ хэлэлцээр, ялангуяа төмөр замын сүлжээгээ шинэчлэн сайжруулахад тэнцүү оролцуулахыг хичээж байгаа юм. Уг нь өнөөдөр монголын баялаг олон улс орны анхаарлыг татаж өрсөлдөөн үүсгэж байгаа цаг. Удаан хугацааны туршид Монгол хоцрогдсон МАА, газар тариалангийн орон, унаган байгалиас өөр зүйлгүй гэгдэж байсан бол одоо геологчид вольфром, цинк, молибден, тугалга, зэс, алт, хий, нефтийн том ордууд илрүүлээд байна.

Энэ улсын ураны нөөц гэхэд л 1,3 сая тонн гэж байгаа. Энэ бүх нөөц баялаг оросын анхарлыг татаж байгаа бол эрчимтэй хөгжиж байгаа Хятадын сонирхлыг бүр их татаж байгаа юм. Хятадын ган хайлуулах үйлдвэрлэлийн өсөлт нь Монголын коксжих нүүрсний асар их нөөцийг сонирхохоос аргагүй. Ийм нөхцөлд Монгол Улс “өмнөх түүхийн гашуун сургамж”-ийг давтахгүйг хичээж Орос, Хятадын дунд оршин амьдарч байна. Ийм ч учраас тэд Баруун, Япон руу гар сунгаж байгаа юм.

Үүн дээр нь Барууны орнууд стратегийн ач холбогдолтой ураны асар их баялагтай энэ орон руу анхаарлаа хандуулж байна. Энэ орон руу санаархаж байгаа, хөрөнгөө оруулчихсан гадаадын, ялангуяа оросын компаниуд ямар ч хамгаалалтгүй байна гэж гомдоллодог. Үнэндээ ч монголчууд тэдний мөнгийг нь авчихаад, төд удалгүй өнөөх орд газраа өөр нэгэнд шилжүүлчихэж байгаа юм. Энэ нь гадаадын хөрөнгө оруулагчдад хүндрэл учруулж байна.

Хятадууд болохоор энэ оронд өнгөт металл, нефть олборлох, авто зам барих ажлыг бүрэн хянах санаатай. Нөгөө талаар Хятад бол Монголын худалдааны гол түнш. Гэхдээ монголчууд Хятадын түүхий эдийн бааз болчихоос сэрэмжилж байна. Гэхдээ л өнөөдөр Монголд хятадын 1000 гаруй компани ажиллаж байхад оросынх бол харьцангуй цөөн. Нийтийн хоолны салбар үндсэндээ хятадуудын гарт байна. Оёдол, хөнгөн үйлдвэрлэлийн тал, ноолуурын үйлдвэрлэл бараг бүхэлдээ хятадуудын мэдэлд. Арьс ширийг бас л хятадууд хянаж байгаа.

Үүний зэрэгцээ Хятад монголын сэхээтнүүдийг бэлтгэхэд онцгой анхаарч хэдэн зуун монгол оюутныг үнэгүй сургаж байна. Энэ бол монголын маргаашийн элитүүдийн нэлээд хэсэг болно. Энэ мэтээр Тэнгэрийн орон Хятад маргааш гэхэд энэ хүмүүс монголын засагт гарч ирнэ гэдгийг тооцоолж л байгаа. Харин монгол жирийн иргэд бол үүний эсрэг байх жишээний. Өмнө дурдсан хятадуудыг зоддог, холимог гэр бүлийг эсэргүүцдэг гээд.

Хятадууд монголыг хоёр шалтгаанаар л залгина гэж Хөх тэнгэрийн монгол орны иргэд үзэж байна. Нэгдүгээрт, монголчуудыг уусгах замаар өөрийн болгох, хоёрдугаарт монголын эзгүй тал нутгийг эзэлж эзэмших. Тэгэхээр одоо монгол улс хэзээ Хятадын нэг муж болох вэ гэж бооцоо, мөрий тавих л үлдэж байна.

Эдийн засгийн урьдчилсан нөхцөл нь бол хэдийнээ бүрэлдчихээд байна. Харин улс төрийн хүрээнд. Одоохондоо Бээжин энэ талаар ухасхийхгүй, гадаад өнгөн дээрээ тусгаар тогтоносон Монгол Улс гээд байгаа ч хүссэн хүсээгүй Монгол өнөөдөр хятадуудын дохио зангаагаар хөдөлж байгаа юм чинь.

Эх сурвалж: www.assa.mn

Total
0
Shares
Share 0
Tweet 0
Pin it 0
Related Topics

Мэдээний админ

You May Also Like
48 comments

  1. Nariin arga zam sulbeestei nariin asar nariin arag uhaanaar hyatad ulsiig dotroos ni zadlah gadaad uls ornuudtai tuhailbal japan. Taiwan tailand amerik zereg ulsuudtai dainii baidald shiljuulj bj bid eh orontoigoo ildeh gants l arga bn. Ugui bol ur huuhduud min hyatad ulsad amdarhan.

    Хариулах

    1. 1911онд хятад биш манжийн хаанд 230д жил дарлуулж байсныг Хятад улс гаргаж өгөөд 1911с _1921 он хүртэл хятадын эрхэнд байсан байдаг

      Хариулах

    2. АН р дүүрэн хжаа нар бнаа хө. Монголыг дампууруулж идэш болгож өгөх санаатай бсан бусуу. Тэрнээс биш бүхэл бүтэн улсыг ингэтэл дор оруулах ямар шалтаг байх билээ. Аймаар гэхэд багадахаар идсэн дээ.

      Хариулах

  4. 1911 онд Бээжингээс хараат бус болсон хэмээн буруу ярьж байна, учир нь тэр үед Манж чин гүрэн бутран унаж түүний эрхшээлд байсан Монгол, Төвд, Хятад улсууд эргэн тусгаар тогтнолоо олсон гэдэг нь маргашгүй үнэн, тэгэхээр иймэрхүү яриаг бид аль болох гаргахгүй, өөрсдийн бололцооны хирээр ярьж бичиж байх шаардлагатай, тэгэхгүй бол Монгол манай нутаг гэж олон удаа ярьсаар нэг мэдэхэд дэлхий нийт тэгээд ойлгоод эхлэхэд гайхах зүйлгүй болно. Харин бүх зүйлээр хамааралтай болж байгаа нь үнэн үнэн, энийг л үгүй хийх тал дээр ажиллах ёстой доо.

    Хариулах

  5. МАНАН дунд зүг чиг алгаа хаашаа ч яваад байгаа юм хажууд хэн ч байгаа юм. Энд тэнд хүмүүс дуу гараад өөрийгөө эх оронч эсвэл ард түмний хүү шинэ Чингэс тэнгэрийн улаач гэцгээх юм очих гэж яваад төөрнө эсвэл очоод хамт төөрнө. Эндээ байж бай МАНАН арилаг гэнэ бусад орнууд эсийн технолог өөр гариг эзэмших тухай ярьж байхад бид эсгий улавчаа яриад байрандаа зогсоод байдаг бүү мэд дээ.

    Хариулах

  6. Хүмүүс иймэрхүү мэдээллийг өргөн дэлгэрүүлэх хэрэггүй санагдана.Цаанаасаа нүдэнд нь дасгаж,чихэнд нь хоногшуулах давхар мэх явагдаж байгаа юм шиг санагдах юм.

    Хариулах

  7. ene buhen elbegdorj batuul nariin buruu orsuudiig huuj gargaad hyatadiig 1990 ond oruulj irsen daraa ni anu suraad tednii zaabaraar ajillaj eh ornoo zarj bn letsind helbereer buh gazar nutgaa zaraad duusah ni izerial uls yamar gazar mutagtai baigaad odoo yamar bolj bn bugdiig hudaldaj absan shuu dee

    Хариулах

  9. Иймэрхүү зүйлийг мэдээллийн өргөн шүлжэээгээр цацах нь нэх сайн зүйл биш юм. Угтаа залуу үе, өсвөр үеийнхэн маань буруу ташаагаар ойлгож үүнийг хүлээн зөвшөөрснөөр “тархины хүчтэй гэмтэл” авч улс орноо мандан бадрах биш уруугаар боддог болчих вий дээ. “Амны билгээс-ашдын билэг” гэдэг шүү дээ

    Хариулах

  10. Монгол хэзээ ч хятадын хараа хяналтанд байгаагүй..харин манжийн нөлөөнд 200 гаран жил оросын нөлөөнд 70 гаран жил явсан нь үнэн.харин хятад манай хараа хяналтанд байсан нь чин үнэн

    Хариулах

    1. xyataduud urgelj bool bx tavilantai udalgui xeden xeseg bolj zadarna , baruunixan ch tegj xusej bga , xen ni iim baliar yoriin undesten delxiig noyoloosoi gej xusexev de , niilj bgad l nuxna

      Хариулах

  11. үнэхээр хятадын хараат болсноо хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүй. 2020 он гэхэд монголын улс төрд хятадын эрлийзүүд цахиур хагалж эхэлнэ шүү дээ. одоо ч гэсэн ихэнх нь эрлийз нөхдүүд л төрийн толгойд сууж байна. хятад хамаатан садангуудтайгаа нийлээл ууж идээд дууслаа энэ эрлийз хүрлийз элбэгдорж м. энхболд, энх-амгалан г/м дараалаад байж байна даа хөөрхий. бид яахав. цэвэр монгол цустай үр хүүхдүүд минь яана даа.
    гашуун үнэнийг л хэлсэн байна.

    Хариулах

  12. Энэ одоо орчуулга юмуу эсвэл чадвар муутай товаришийн бичсэн жонхуу юм уу?

    Хариулах

  13. Mongoliin eneegiin baidliin tsaad utgiig ni medeegui baij eldev yum buu tsuur Tuuhiig tenger meddeg bolohoos hen negen meddeggui yum Tengeriin Uls eneeg hurtel orshin togtnosoor baina Har sanaat shunaltnuud l bodniig ustgah gej sanaarhsaar edii hurlee.Tegeed tengeriin deer garah hen ch uguig sanahtun Sanasnii garz

    Хариулах

  15. hun bur temtsej bgaa huusiiin ard zuv idee geed suudaad baih bish hamt temtseh heregtei bosoh heregtei negdeh heregtei bna mongolchuudiig urialah negden ajil muu hiigdej bna yah ve

    Хариулах

  16. Манай удирдлагууд үүнийг уншиж бгаа болов уу, тусгаар тогтнолынхоо төлөө манай өвөг дээдэс цусаа урсгасан юмсан одоо тэр бүхэн ингээд ямар ч үнэ цэнэгүй болж бгаа юм уу

    Хариулах

    1. Өвөг дээдсийнхээ үлдээсэн газар шороо. угсаа гарал аа хэвээр нь байлгахсандаа

      Хариулах

    1. Энэ бичсэн зуйлээ Та оороо ойлгож байгаа юм уу? Монгол хун иймэрхуу найруулагтай бичдэггуй л юм даа. Та хужаа бна шуу дээ.

      Хариулах

  19. Хятадын талаар хар хайрцагны бодлого сайн байх хэрэгтэй. Хятадтай холбоотой шүүмжлэл бол үнэн л юм бичсэн байна.

    Хариулах

  23. Ene bol bodit Ynen shyy dee Zaluus minee Bi Gantshan jijigheen jishee helii Egcn Ondor nasnii tegevertee orson hy Gehdee zygeer suuhaar gej Plastmaasan sav tsugluulj hudaldaj avcn UB hotod Hyatad ezentei negen kompani d ogdgiimaa Ter kompani ii ezen Mongol ehnertei Zaa tegee l nogoo tyyhii edee avcn ocnih yed Hyatad ezen yaadag gej bodno Helamaar doromjilno Odoo byyr syyldee bidnees tatvar avdag bolson shyy dee Jisheee n 600 kg Huvantsar sav ajilcnnaaraa buulguulaad ajliin hols tatvaraa geed 60000 jaran myangan togrog suulgaad avcnih jisheetei Bihamgiin syyld ocnihdooo ter 60000 togrogoo mongol ajilcnind n ooriin garaar ognoo geed ogson cnin Ene bol Manai gajaraa geed Mongol ajilcnnaasaa 60000 togrogoo bulaagaad avcnihsan daa . Bid nii hedhen Mongolcnuud er n Hyatad duudad ezlegdcneed baigaa l um shig b na daa . Er n bi ter mongol zaluusiig bas Hyatad ulsad ynegyi surgaad deerees n teggeleg olgood baidag iig Mongoliin zaluu yeiig HYatad juulah gesen Tom gyrnii dalduur hiigdej baigaa alsiin bodlogo gedegtei sanaa niildgiimaa

    Хариулах

  26. Ene talaar toriin har hairtsagnii bodlogo heregtei baina. Yum bolgoniig il tod baidal ardchlal, golbalchlal geed bailgvi nuuts bodlogiin asuudal tor nuuts aduudal deeree zaawal surwaljlagch nart delgeed baih albagvi shvv de. Er ni manai manai ulsd nuust gej yum alga. Telwez eer interneteer bvh yum aa delhii dayar ymarch hyzgaarlaltgvi tsatsaj baidag uls manaihaas oor baidag bolow uu . Hytadiin ulsiin ih hurliin toim gej zuragtaaraa heleltsej baigaa asuudlaa garagdaggvi l yum baina lee

    Хариулах

  27. Монгол хэзээ ч хятадынх болохгүй ээ, бүр хэзээ ч шүү . Санаа зоволтгүй ээ Монголчуудаа

    Хариулах

  28. монгол хятадын дарлалд байгаагүй манжийн дарлалд 220 жил болоод өөрсдөө тусгаар тогтнолоо олсон харин одоо манайх цөмийн зэвсэгтэй болмоор доо

    Хариулах

  29. Цагаан хэрмээс хойшхи нутгаа бид заавал буцааж авна даа хар хятадуудаа. Байгал далайгаа бас заавал буцааж авнадаа шар хятадуудаа

    Хариулах

  30. BI NEG YMIIG OILGOHGUI BN DORNOGOWID YAGAAD HYATADIIN KONSUL BAIGUULAGDAH GED BGAA YMWE HYATADIIN ELCHIN SAIDIIN YAM HUUCHINAAR HOGJIM BUJIGIIN KOLLEJIIN HAJUUD BGAA BIZDEE ALI ESWEL MANAIH HYATADIIN MUJ ULS BOLOCHIHSIN YMUU

    Хариулах

  31. Монголчуудыг Хятадууд эзлэнэ гэдэг бол тархи угаалт шүү хүмүүсээ. Монголчууд хэдэн мянган жилийн өмнөөс зөвхөн Хятадтай л худалдаа арилжаа хийж ирсэн байдаг. Энэ нь газарзүйн байршилтайгаа нягт холбоотой. Хятад улс хөгжиж байна энэ тааламжтай нөхцөлийг нь ашиглаад манай монголчууд бас хөрөнгөжиж авах хэрэгтэй. Нэгэнт хөгжсөнийх нь дараа монголчууд хожимдоно. Харин ч хятадын жинхэнэ хараат болох байлгүй. Монголчуудыг АНУ-ын индиан омгийнхон шиг тэтгэлэг өгөөд нормын архи өгөөд л байдаг улс болгох вий дээ. Эртхэн хөрөнгөжиж хятадуудтай энэ тэнцүү харьцаж байх хэрэгтэй. Харин АНУ болон Европ тэр байтугай Оросууд ч бидэнтэй арилжаа хийхгүй.

    Хариулах

  32. Санаатайгаар Хятадын мэдэлд 200 жил байсан мэт итгүүлэхийг хичээсэн АН-ын хужаажсан захиалагат бичлэг байна даа. АН нам бол Монгол улсыг урд хөршид уусгахыг их хичээгч мафжсан гэмт хэргийн бүлэглэл.

    Хариулах

Хариулт үлдээнэ үү

Таны имэйл хаягийг нийтлэхгүй. Шаардлагатай талбаруудыг * гэж тэмдэглэсэн