Улсын Их Хурлын Өргөдлийн байнгын хорооны дарга, Улсын Их Хурлын гишүүн М.Оюунчимэг, А.Сүхбат, Ж.Батзандан болон Байнгын хорооны ажлын алба бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ өчигдөр /2019.04.24/ Налайх дүүргийн Хонхор өртөөнөөс баруун урагш Хөлийн гол, Холбоо гурван нуурын орчимд байрлах автомашины зай хураагуур буюу иргэдийн нэрлэж заншсанаар аккумльятор задалж, хар тугалгыг нь ялгаж аван экспортод гаргадаг аж ахуйн нэгжүүдийн үйл ажиллагаатай танилцаж, ажиллав.
УИХ-ын гишүүдийг дагалдан Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам, Зам тээврийн яам, Эрүүл мэндийн яам, мэргэжлийн хяналтын байгууллага, цагдаагийн байгууллага, Нийслэлийн газрын албаны холбогдох албан тушаалтнууд болон Баянзүрх дүүргийн ИТХ-ын төлөөлөгч, иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөлөл ажиллалаа.
Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газрын Байгаль орчин, геологи уул уурхайн хяналтын хэлтсийн дарга Д.Бат-Өлзий тээврийн хэрэгслээс гардаг аюултай хог хаягдал болох аккумльяторыг задалж, хар тугалгыг салгаж авах үйл ажиллагааг Монгол Улсын хөрөнгө оруулалттай “Заламт гол”, БНСУ-ын хөрөнгө оруулалттай “Эко минерал” БНХАУ-ын хөрөнгө оруулалттай “Хос даль” гэсэн гурван аж ахуйн нэгж эрхэлдэг. “Эко минерал”, “Хос даль” хоёрын үйл ажиллагааг зогсоосон талаар Өргөдлийн байнгын хорооны дарга болон гишүүдэд мэдээлэл өгөв.
“Заламт гол” ХХК-ийн захирал Ц.Ууганбаяр үйл ажиллагаагаа эхлээд долоон жил болж байгаа болон үйл ажиллагаа явуулахад улсаас тогтоосон журам, стандарт байхгүй учир өөрсдөө зохих хэмжээнд судалж, аюулгүй гэсэн арга хэрэгслийг нэвтрүүлсэн. Аккумльяторыг түүхий эдийн цэг эрхэлдэг иргэд авчирч өгдөг. Өдөрт 1-2 тонн орчим ирдэг, нэг кг-ыг 1600 төгрөгөөр авдаг. Хилээр гаргах боломжгүй энэ хаягдал хотын айл болгоны хашаанд, хөдөө айлын буурин дээр байж байдаг. Харин бид нэг цэгт төвлөрүүлдэг болгосон. Худалдаж авсан аккумльятороос хар тугалгыг ялгаж аван хайлуулж, гулдмай болгон экспортод гаргадаг. Экспортод 3000 тонн гулдмай гаргасан. Эрдэнэт хотод байдаг “Эрдмин” компанид 500 тонн хүхрийн хүчил нийлүүлсэн. Хог болж үлддэг хайрцгийг мөн экспортод гаргаж байсан ч Хятадын тал авахаа больсон учир одоо хэрхэн устгах гарцаа судалж байна хэмээн ярилаа.
Дээрх мэдээллийг буюу хүхрийн хүчлийг дотооддоо нийлүүлдэг гэдгийг Гамшгийн эсрэг үндэсний төвийн ерөнхий зохицуулагч Ж.Ганбаатар үгүйсгэж, үйлдвэрлэлийн ямар ч технологи энд байхгүй, бүдүүлэг аргаар буюу сүхээр нүдэж аккумльяторыг хагалж, задлан хар тугалгыг салгаж авдаг. Энэ явцдаа хүхрийн хүчлийг саванд тосч авдаг гэж байгаа боловч дийлэнхийг нь хөрсөнд асгаж алддаг талаар мэдээллээ.
Энэ үеэр УИХ-ын гишүүн А.Сүхбат, Ж.Батзандан нар дээрх аж ахуйн нэгжүүдийн үйл ажиллагааны талаар тодорхой мэдээлэлтэй байдаг учир үйл ажиллагааг нь зогсоохоор өмнө нь холбогдох байгууллагуудтай хамтарч ажилласан талаараа хэлсэн.
УИХ-ын гишүүн А.Сүхбат “Заламт гол” компани хүхрийн хүчлийг 20-30 тонныг, “Хос даль” нь 150-160 тонныг хөрсөндөө алдсан гэж ярьдаг. Энэ хоёр болон ижил үйл ажиллагааг нууцаар эрхэлдэг бусад аж ахуйн нэгжүүдэд газар эзэмших зөвшөөрөл олгосон холбогдох байгууллага, албан тушаалтнуудын уршгаар байгаль орчин, газрын хөрсийг хорлон сүйтгэж, хүмүүсийн эрүүл мэндэд ноцтой хохирол учруулж байгаа эл асуудлыг хурцаар хөндөж тавина” хэмээсэн бол УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан Туул голын сав дагуу, ундны усны ай сав бүхий орчинд үйл ажиллагаа явуулдаг эдгээр компаниуд хүхрийн хүчлийг хөрсөнд шингээснээр агаар орчны бохирдол үүсгэн, ойр орчны иргэд, мал амьтныг хордуулахын зэрэгцээ улаанбаатарчуудын ундны усыг бохирдуулж байгаа талаар хэллээ.
БНХАУ-ын хөрөнгө оруулалттай “Хос даль” компанийн хашаанд газар ухаж, цементээр доторлон, түүндээ хүхрийн хүчлийг цутгаснаар хөрсөнд нэвчсэн нь тодорхой харагдаж байлаа.
Баянзүрх дүүргийн цагдаагийн III хэлтсийн Мөрдөн байцаах тасгийн дарга, дэд хурандаа Б.Цогтбаатар, энд гарсан гол асуудлын талаар “Шинжээчийн дүгнэлтээр байгаль орчинд нэлээдгүй хэмжээний хор хохирол учирсан гэдэг нь тогтоогдсон. Ямар нэг зөвшөөрөлгүйгээр аккумльяторыг их хэмжээгээр төвлөрүүлэн үйл ажиллагаа эрхлэх явцдаа химийн хорт аюултай бодисын ангилалд багтдаг хүрийн хүчлийг ил задгай асгасан нь газрын гүнд нэвчсэн. Энэ аж ахуйн нэгжид Эрүүгийн хуулийн 24.3 т заасан үндэслэл буюу химийн хорт болон аюултай бодисыг хууль бус эргэлтэд оруулах гэдэг зүйл ангиар эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж байгаа” гэв.
Ийнхүү ажиллах үеэрээ Өргөдлийн байнгын хорооны дарга М.Оюунчимэг Аюултай хог, хаягдлын тухай хуульд заасны дагуу тусгай зөвшөөрөлгүйгээр үйл ажиллагаа явуулах ямар ч хууль байхгүйг дагалдан ажилласан Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам, Мэргэжлийн хяналтын байгууллагын албан тушаалтнуудад анхааруулж хэлсэн үгэндээ “Хувийн хэвшлийг хохироож болохгүй. Гэхдээ хууль зөрчсөн үйл ажиллагааг дэмжихгүй. “Заламт гол” компанийн үйл ажиллагааг зогсоох арга хэмжээ авч, нууцаар ажиллаж байгаа бусад газрыг илрүүлэх чиглэлээр ажиллан Өргөдлийн байнгын хороонд мэдэгдэх, арав гаруй жилийн хугацаанд тээврийн хэрэгслээс гардаг хаягдал болох аккумльяторыг дахин ашиглах журам, стандартыг боловсруулж, мөрдүүлээгүй Зам тээврийн яамныханд журам, стандартыг яаралтай боловсруулж дуусгах үүрэг, чиглэл өглөө.
Мөн Өргөдлийн байнгын хорооноос жилийн өмнө гаргасан 05 дугаар тогтоолд тусгасан аюултай хог хаягдлын төвлөрсөн байгууламж байгуулах зориулалтаар газрыг улсын тусгай хэрэгцээнд авах заалт одоо хүртэл хэрэгжихгүй байгаагаас байгаль орчин, хүмүүсийн эрүүл мэндэд ноцтой хор хохирол учруулсан ийм үйл ажиллагааг таслан зогсоож чадахгүй байгааг Нийслэлийн газрын албаны орлогч дарга Д.Нямдаваад анхааруулсан. Нийслэлийн газрын албаны орлогч дарга Д.Нямдаваад хийсэн тайлбартаа, судалсан байршлууд суурьшлын бүс болон ундны устай ойр байгаа учир газар олгогдохгүй байгаа талаар дурьдаж байв. Үүнд Өргөдлийн байнгын хорооны дарга М.Оюунчимэг шүүмжлэлтэй хандаж, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам, Нийслэлийн газрын алба, Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал зэрэг байгууллагуудын идэвх санаачилга, ажлын уялдаа холбоогүйгээс асуудал шийдэгдэхгүй байгааг тэмдэглэж, энэ ажлыг хурдан хугацаанд шийдвэрлэн хэрэгжүүлэх үүрэг даалгавар өглөө гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.
