Энэ жил гол мөрөн мөснөөс бүрэн чөлөөлөгдөх хугацаа үндсэндээ олон жилийн дунджийн орчим, зарим томоохон голуудад 5-10 хоногоор эрт ажиглагдах ба хаврын мөсний үзэгдэл зарим газраар олон жилийн дунджаас 10-20 хоногоор эрт ажиглагдах төлөвтэй байгаа юм байна. Тухайлбал Хөвсгөлийн уулсаас эх авсан Дэлгэрмөрөн, Эг, Бүгсий, Бэлтэс Сэлэнгэ мөрний дагууд, Хангай нурууны араас усжих Идэр, Чулуут, Хануй Хэнтэй нуруунаас усжих Туул, Онон, Хэрлэн, Халх, Улз голуудад хаврын мөсний үзэгдэл олон жилийн дунджаас харьцангуй эрт ажиглагдах төлөвтэй байгаа бол Алтай нуруунаас усжих Буянт, Сагсай, Турган, Харбут, Булган голуудын хувьд гол мөрөн мөснөөс бүрэн чөлөөлөгдөх хугацаа нь 5-10 хоногоор оройтож ажиглагдана. Гол мөрний эхээр мөсний үзэгдэл дөрөвдүгээр сарын эхэн үеэр, голын дунд ба адгаар гуравдугаар сарын дунд үеэр эхэлж, дөрөвдүгээр сарын 10-30 хооронд ихэнх гол мөрөн мөснөөс бүрэн чөлөөлөгдөнө гэж Ус цаг орчны шинжилгээний газраас мэдээллээ.
Гуравдугаар сарын 20-ны байдлаар Монгол орны томоохон гол мөрөн нуур битүү мөсөн бүрхүүлтэй байна. Харин жижиг голуудын хувьд мөс задрах, мөсөн дээгүүр ус гүйх, харз, мөсөн зах гэх мэт үзэгдэл ажиглагдаж байгаа аж. Одоогоор томоохон гол, мөрөн, нуур битүү мөсөн бүрхүүлтэй хэдий ч мөсний зузаан буурч, мөс хэврэгших мөн гол мөрний нийт уртын дагууд мөсний зузаан харилцан адилгүй байгааг ард иргэд онцгойлон анхаарч цаг хожих, зам товчлох зэргээр мөсөн дээгүүр явах, авто тээвэр хийхгүй байх болон хаврын шар усны үерийн аюулаас сэргийлэхийг сануулж байна.
Мөн цаашид цаг агаар дулаарч, гол мөрний мөс эрчимтэй хайлж, мөсөнд ан цав, цууралт үүсэж, мөсний нягт багасан хэврэгшиж, хаврын мөсний үзэгдэл идэвхжих тул ард иргэд мөс цөмрөх аюулаас ямагт болгоомжлохыг анхаарууллаа.
Зарим гол мөрний хаврын мөсний үзэгдэл эхлэх, мөснөөс чөлөөлөгдөх хугацааг ус судлалын харуул орчмоор гарган хүснэгтээр үзүүлжээ.
|
Олон жилийн дундаж хугацаа |
2019 оны прогноз |
||||||||||||
|
д/д |
Гол – Харуулын нэр |
Хаврын мөсний үзэгдэл Эхлэх |
Мөснөөс чөлөөлөгдөх
|
Хаврын мөсний үзэгдэл эхлэх |
Гол мөснөөс бүрэн чөлөөлөгдөх |
||||||||
|
Дундаж |
эрт |
орой |
Дундаж |
эрт |
орой |
Хугацаа |
|||||||
| 1 | Сэлэнгэ мөрөн – Хутаг сум |
IV.12 |
IV.01 |
IV.21 |
IV.20 |
IV.04 |
V.08 |
IV.01 |
IV.15 |
||||
| 2 | Сэлэнгэ мөрөн – Хялгант бригад |
IV.13 |
IV.02 |
IV.25 |
IV.20 |
IV.11 |
IV.28 |
IV.01 |
IV.20 |
||||
| 3 | Сэлэнгэ мөрөн – Зүүнбүрэн сум |
IV.13 |
III.28 |
IV.21 |
IV.18 |
III.31 |
V.04 |
III.20 |
IV.15 |
||||
| 4 | Эг гол – Эрдэнэбулган сум |
IV.11 |
III.11 |
V.04 |
IV.28 |
IV.01 |
V.19 |
III.20 |
IV.25 |
||||
| 5 | Эг гол – Хантай бригад |
IV.19 |
III.28 |
V.01 |
IV.25 |
III.31 |
V.10 |
III.15 |
IV.20 |
||||
| 6 | Дэлгэрмөрөн – Мөрөн сум |
IV.08 |
III.07 |
V.04 |
IV.23 |
III.21 |
V.13 |
IV.05 |
V.01 |
||||
| 7 | Идэр гол – Зүрх баг |
IV.18 |
III.25 |
V.05 |
IV.26 |
IV.09 |
V.21 |
IV.10 |
IV.25 |
||||
| 8 | Орхон гол – Орхон сум |
IV.16 |
III.10 |
IV.28 |
IV.23 |
IV.07 |
V.04 |
III.25 |
IV.20 |
||||
| 9 | Орхон гол – Сүхбаатар сум |
IV.11 |
IV.01 |
IV.27 |
IV.18 |
IV.07 |
V.05 |
III.25 |
IV.15 |
||||
| 10 | Туул гол – Улаанбаатар хот |
IV.21 |
IV.01 |
V.07 |
IV.27 |
IV.09 |
V.11 |
III.25 |
IV.25 |
||||
| 11 | Тэрэлж гол – Тэрэлж |
IV.30 |
IV.05 |
V.28 |
V.08 |
IV.24 |
V.31 |
IV.01 |
V.10 |
||||
| 12 | Хараа гол – Баруунхараа сум |
IV.03 |
III.21 |
V.02 |
IV.17 |
III.31 |
V.10 |
III.25 |
IV.20 |
||||
| 13 | Ерөө гол – Ерөө сум |
IV.10 |
III.15 |
IV.29 |
IV.21 |
IV.10 |
V.06 |
III.15 |
IV.15 | ||||
| 14 | Хануй гол Эрдэнэмандал сум |
IV.14 |
IV.01 |
V.01 |
V.03 |
IV.15 |
V.25 |
IV.10 |
IV.20 |
||||
| 15 | Онон гол – Биндэр сум |
IV.22 |
III.06 |
V.20 |
IV.27 |
III.26 |
V.25 |
III.25 |
IV.30 |
||||
| 16 | Хэрлэн гол – Өндөрхаан сум |
IV.10 |
III.10 |
IV.26 |
IV.21 |
IV.03 |
V.11 |
III.25 |
IV.15 |
||||
| 17 | Хэрлэн гол – Чойбалсан хот |
IV.04 |
III.09 |
IV.22 |
IV.18 |
IV.05 |
V.27 |
III.20 |
IV.20 |
||||
| 18 | Завхан гол – Гуулин тосгон |
IV.15 |
III.22 |
V.09 |
IV.30 |
IV.06 |
V.21 |
III.25 |
IV.25 |
||||
| 19 | Байдраг гол – Байдраг сум |
IV.11 |
III.27 |
V.14 |
V.10 |
IV.11 |
VI.04 |
IV.05 |
V.10 |
||||
| 20 | Халх гол – Сүмбэр сум |
IV.15 |
IV.02 |
IV.28 |
IV.21 |
IV.06 |
V.04 |
III.31 |
IV.20 |
||||
| 21 | Богд гол – Улиастай сум |
IV.12 |
III.02 |
V.09 |
V.01 |
III.28 |
V.27 |
IV.05 |
IV.30 |
||||
| 22 | Түйн гол – Баянхонгор сум |
IV.12 |
IV.03 |
V.05 |
V.01 |
IV.12 |
V.23 |
IV.10 |
V.01 |
||||
| 23 | Ховд гол – Өлгий сум |
IV.13 |
III.15 |
V.10 |
V.04 |
IV.07 |
V.22 |
IV.01 |
V.01 |
||||
| 24 | Сагсай гол – Буянт сум |
IV.11 |
III.01 |
V.13 |
V.12 |
III.31 |
V.13 |
IV.10 |
V.15 |
||||
| 25 | Булган гол – Булган сум |
IV.23 |
III.07 |
V.08 |
V.04 |
IV.13 |
V.20 |
IV.10 |
V.10 |
||||