Түүхч, сэтгүүлч, хөтлөгч Леонид Млечиний “Путин” хөрөг номыг өмнө нь дуудаж өгч байсан. Энэ удаад Хойд Солонгосын гурван үеийн Кимийн хаанчлалын тухай “Улаан хаант улс” номыг нь та бүхэнд сонирхуулья.
Номыг үндсэн дөрвөн хэсэгт хуваавал илүү ойлгомжтой болно.
1. Ким Ир Сен – Агуу их удирдагч
2. Ким Чен Ир – Хайрт удирдагч
3. Ким Чен Ун – Залгамжлагч
4. Хоёр Солонгос нэгдэх үү?
Хойд Солонгосын түүхэн дэх гурван бүдүүн хүн. Бусад 25 сая хүн бүгдээрээ хоол тэжээлийн дутагдалтай, намхан, туранхай…
1. Агуу их удирдагч Ким Ир Сен
Ким Ир Сенийг чухам хэн Хойд Солонгосын Ерөнхийлөгчөөр томилсон нь одоо болтол тодорхойгүй (Сталинд ихэд таалагдсан байж болох юм, тийм үү?). Маш тодорхой нэг зүйл нь тэр улсаа хагас зуун жил удирдсан (1945-1994 онуудад засаглажээ). Түүний тухай бидний мэдэх бүхэн домог, домогшуулал. Ким Сон Жу гэдэг нэртэй хүү хожмоо Ким Ир Сен хэмээх хувьсгалч нэрийг өөртөө наажээ. Хойд Солонгосын түүхчид түүний 12 үеийн намтрыг “судлан” гаргаж ирсэн байдаг. Энэ намтар ёсоор бол тэрээр 14 насандаа жанжин болж, мөнхүү насандаа Имперлизмийг устгах холбоог байгуулсан бол таарч байгаа юм. Түүхчдийн үгэнд итгэвэл Кимийн өвөө америкчуудтай тулалдаж явсан, Кимийн эцэг, эх Японы булаан эзлэгчдийн эсрэг тэмцэж байсан бол таардаг. Залуу Ким хувьсгалт залууст Марксын “Капитал” зохиолыг дуудаж өгч байсан “гэдэг”.
Үнэндээ бол эцэг, эх нь туйлын ядуу зүдүү амьдралтай хүмүүс байжээ. Тухайн үед Имперлизмийг устгах холбоо – ямар ч нууц коммунист нам байгаагүй. Комсомол ч гэж байгаагүй. Наймдугаар анги төгссөн хүү “Капитал”-ыг заах нь бүү хэл уншиж байсан гэж төсөөлөхөд бэрх.
Харин Манжуурт сурч байсан тул хятад хэлтэй болжээ. 1940 онд Орос руу зугтан гарч, 45 он хүртэл толгой хоргодсон байна. Гэхдээ түүний намтарт Орост байсан гэх ямар ч үг, өгүүлбэр үгүй. Үүний оронд Кимийн эрэлхэг тэмцлийн тухай өгүүлсэн байх. Түүнчлэн Ким Ир Сен л Солонгосыг Японы булаан эзлэгчдээс чөлөөлсөн гэж заасаар байна. 1941 онд түүний тэргүүлсэн партизанууд Москваг япончуудаас аварсан гэж толгой угаадаг.
Гэхдээ Ким Ир Сен дайчин чанар, эр зориг, шийдэмгий зан, ажилсаг чадвар, өндөр шаардлагатай хүн байжээ. Даргархаг дуртай, захирагдах дургүй, дотуур тамиртай гэсэн дутагдалтай хүн байж.
Түүнийг Хойд Солонгосын удирдагчаар тавьсан хүмүүс нь оросууд. Оросууд бүгд түүнийг сайн удирдагч болно хэмээн “бооцоо” тавьж байлаа. Тэрээр итгэлийг нь хөсөрдүүлээгүй.
Хойд Солонгосын Ардын түр хорооны удирдагчаар тавигдаад байсан Ким Ир Сенийг нэгэн нийтийн цуглаанд үг хэлэх гэж байтал гар хийцийн, шалихгүй хүчтэй гранат хажууханд нь дэлбэрчээ. Гранатыг шүүрч авсан бага дэслэгч хөнгөн шархдсан байна. Суртал ухуулгад мэргэшсэн оросын зөвлөхүүд энэхүү хэрэг явдлыг “Кимийн амь насанд халдсан” хэрэг болгон дуулиан шуугиан үүсгэв. Энэхүү хэрэг түүнийг эгшин зуурт олны танил болгосон ба Ким Ир Сенийг зарим нь “баатар” мэтээр яриад эхлэв. Домогшуулах технологи нөлөөгөө хурдан өгч эхэлжээ.
Ингээд түүнийг агуу удирдагч болгохоор шийдэн, өрсөлдөгч нарыг нь ЗСБНХУ-д аваачин буудан хороож эхлэв. Хоёр Солонгосын хуваагдлын үеэр ихэнх “мундаг тархи”-ууд нь Өмнөд Солонгост байсан нь ч түүнд ашигтайгаар тусчээ. Удахгүй “Нөхөр Ким Ир Сен мандтугай!” хэмээн хашхирч байх тушаал гарлаа.
1948.9 сард БНАСАУ-ыг тунхаглалаа.
Хоёр Солонгосыг нэгтгэх бодол Ким Ир Сенд мөнхөд байлаа. Иймээс 1950 оны 6 сарын 25-нд Өмнөд Солонгос руу дайрлаа. Зургаахан хоногийн дотор Сөүлийг эзэлсэн боловч, Америк тэргүүтэй 16 холбоотны цэрэгт бут цохигдон ухарсан юм. Гэвч энэхүү дайн гурван жил үргэлжилсэн.
Пхеньяаныг арав хоногийн дотор эзэлсэн Америк тэргүүтэй холбоотны цэргүүд яв явсаар Хятадын хил ойртжээ. “Хойд Солонгосчууд үгүйдээ л партизаны дайн хийнэ биз” хэмээн тоохгүй байсан Мао Зэ Дун сандран, цэргээ дайнд оролцуулав. Ийнхүү хоёр Солонгосын хил урьдын хэвээр үлджээ.
Ким Ир Сен чухче онолоо гаргалаа. Энэхүү онолын эмхэтгэл “Жүчэ ба Сонгуны тухай” номыг МОНЦАМЭ агентлагаас гаргасныг би та бүхэнд өмнө нь “уншиж” өгч байсан (архив үзэх). Энэ онол ёсоор Хойд Солонгосчууд хэнээс ч хараат бус, бие даан хөгжих учиртай.
Ким үе үе намын аппаратдаа цэвэрлэгээ хийдэг байлаа. 450 мянган хүнийг хугацаагүй, засан хүмүүжүүлэх газар руу илгээсэн байна. Олон мянган хүнийг буудан хороожээ. Хилээр гарч зугтсан хэд л амьд үлдэж. Амьд үлдсэн хэд нь амьд үлдэх цорын ганц боломж бол агуу их удирдагчид үнэнч гэдгээ минут тутамд харуулах үүрэгтэй болов. Үнэнч биш гэдэг нь харагдвал мөн хөдөлмөрийн лагерь руу илгээнэ. Тэнд өдөрт 500гр эрдэнэ шиш өгнө. Оргох гэж оролдвол буудан хорооно. Хуваарилалт бол худалдааны дээд хэлбэр хэмээн тунхаглаж картын бараанд ард түмнээ оруулсан нь одоо ч үргэлжилж байна.
Ингэж тэр ганцаар хэмжээлшгүй их эрхтэй болжээ. Түүний төрсөн өдрийг улс даяар сүр дуулиантай тэмдэглэдэг болов. Түүний хувийн хамгаалалтад 50 мянган хүн ажилладаг.
Ким Ир Сен үхэхээс айдаг байж. Иймээс эмч нар нь “мөнхий ус”-ны эрэлд ийш тийш явсан боловч, үнэнд гүйцэгджээ. Хүн бүр үхнэ. Сүүлдээ тэрээр үхэхээс бус эрх мэдлээ алдахаас айсан байна. Иймээс “дуусгаагүй хувьсгал” гэдэг зүйл бодож олон өөрийн залгамжлагчаар хүү Ким Чен Ирийг зарласан байна.
2. Хайрт удирдагч Ким Чен Ир
Өвөө, эцэг нь хувьсгалчид байсан гэж өчнөөн жил ухуулж байгаагийн хэрэг ингэж нэг гарсан байна.
Аав нь түүнд өөрийн суудлыг өгөхийн тулд 20 жил бэлджээ. 1976 оны 2 сард болсон төрсөн өдрөөр нь залуучуудын дунд өргөн дэлгэр баяр зохион байгуулав. Энэ үеэс хойш жил бүр Ким Чен Ирийн төрсөн өдрийг Хойдууд тэмдэглэдэг болов. Хайрт удирдагч нөхөр Ким Чен Ир гэдэг үг түүнийг албан ёсоор суудал авах хүртэл 20 жил цуурайтсан байна.
Тэрээр 1991 онд дээд ерөнхий командлагч болж, нэг ч өдөр цэргийн алба хааж байгаагүй ч дараа онд нь маршал болсон байна. Титэмлэх ёслол үйлдээгүй ч Ким Ир Сен хүүдээ засгийн эрхээ зугуухан шилжүүлэв.
1994 онд агуу их удирдагч нас барахад хаан сэнтий хүүд шууд шилжив. Ким Чен ир Оросын Хабаровскоос холгүйхэн орших жижигхэн тосгонд (аав нь тэнд алба хааж байж) төржээ. Гэхдээ түүний албан ёсны намтарт Орост төрсөн гэх ямар ч үг өгүүлбэр байхгүй. Үүнийг чандлан нууцалжээ. Оронд нь Ким Чен Ирийг партизаны лагерьт төрсөн гэж албадан цээжлүүлсэн тул Хойдын ямар ч хүнээс асуусан, чингэж хариулах вий. Үүний баталгаа болгож, түүний “төрсөн” ууланд музей байгуулж.
Ким Чен Ир багадаа ээжийгээ алдсан (Ким Их Сений анхны эхнэр төрөхийн хүндрэлээр нас баржээ) тул багаасаа эгчмэд хүүхэн сонирхдог болж. Мөн жүжигчин, кино жүжигчин хүүхнүүдэд нугасгүй нэгэн байжээ (Агуу их залгамжлагч Ким Чен Ун нь кино жүжигчнээс төрсөн).
Ким Чен Ир кино урлагт дуртай, их ач холбогдол өгдөг байж. Иймдээ ч Өмнөд Солонгосоос өөрт таалагдсан кино найруулагч, жүжигчин хүүхнүүдийг хулгайлж авчрахыг тушааж байсан байна. Ер нь Хойд Солонгосчууд Япон болон Макао, Хонгкогоос хүртэл олон арван хүнийг хулгайлж авчирсан нь одоо тодорхой болоод байгаа. Мөн англи хэл заалгахаар америкийн иргэдийг ч хулгайлж авчирсан ажээ.
Гадаад сурталчилгаанд маш их мөнгө зарж, дэлхий улс гүрнүүд Хойд Солонгосоос үлгэр авч байгаа юм шиг, жүчэ онолын судалгааны хүрээлэнгүүд дэлхийн өнцөг булан бүрт байгуулагдаж байгаа юм шиг харагдуулж эхэлсэн байна. Гэвч мөнгө нь дуусаад энэ бүхэн гэнэт гарч ирсэн шигээ аажмаар алга болжээ.
“Долоо хоногт нэг удаа хоолгүй хонож бай”, “Модны холтсыг хоолондоо хийж бай” гэх мэт үгүүд Хойд Солонгосоос дуулдана. Хойд Солонгос бол баргар хүмүүсийн орон. Удирдагчдаас нь өөр инээмсэглэж буй хүн олж харахгүй. Цахилгааныг хуваариар өгдөг тул утсаа ч олигтой цэнэглэж амждаггүй гэж Хойд Солонгос дахь гадаадын ЭСЯ-ны ажилтан ярих. Зочид буудлууд нь халаалтгүй, нүүр гараа хүйтэн усаар угаана. Ер нь Хойд Солонгос үеийн үед өлмөн зэлмүүн байжээ. “1950-иад онд иргэд нь модны холтос иддэг байсан” гэж гадаадын ахмад дипломатч ярих. Өлсгөлөнгийн жилүүдэд 2 сая хүн нас барсан гэдэг. Одоо ч Хойдууд хоол тэжээлийн дутагдалтай, намхан, туранхай, зарим нь оюун санааны хувьд эмгэгтэй болоод байна. Хэмнэлт гаргах үүднээс цаасыг аль болох нимгэн үйлдвэрлэ хэмээн их удирдагч тушаана. Иргэд нь ажлын эв дүй ч үгүй болсон бололтой. Оросоос трактор автал зөвхөн хойшоо яваад байсан байна. Чехээс 52 трамвай аваад хэдхэн сарын дотор 29-ийг нь эвдсэн байна. Дэлхийн заавраар биш, чухче онолын заавраар угсарсан байжээ. Алдаа гаргасан хүн эхэр татан уйлах ёстой. Хойд Солонгос маягийн зан авир гэж энэ.
Торгонд умбуулж, өдөрт гурван удаа махтай хоол идэж, будаагаар туйлуулна гэж амлаж байсан Агуу удирдагчийн үг биелээгүй тул олон жилийн турш цөхөрсөн ард иргэд нь эх орноосоо олон зуугаар зугтаж эхэлсэн байна. Кимийн ойрын төрлийн, өндөр дээд албан тушаалтан хүртэл Өмнөд Солонгосоос орогнол хүсэв. Цэргүүд, нисгэгч нарт оргох боломж илүүтэй байдаг байжээ. Оргож очсон хүмүүст 20 хүртэл мянган ам.долларын тэтгэмж өгч байсан Өмнөд Солонгосын ЗГ олон зуугаар ирж байгаа оргодлуудаас болж мөнгөн дүнгээ бууруулахад хүрчээ.
Хойд Солонгосын дэлхийн зах зээлд нийлүүлдэг нэгэн том наймаа нь цөмийн зэвсэг болов (Иран, Сирит нийлүүлдэг байсан). Үүгээр гадаад валютын нөөцийн тодорхой хувийг бүрдүүлж эхэлжээ. Олон улсаас эдийн засгийн хувьд хавчих бодлого явуулж эхлүүт сүүлийн жилүүдэд дипломат ажилтнуудаараа хуурамч доллар, нэр бүхий брэндийн тамхиудыг зах зээлд нийлүүлж, валют олж эхэлсэн байна.
Нас явах тусам Ким Чен Ир бүдүүрч, илүүдэл жингээсээ болж зовох болжээ. Эмч нар нь ховор төрлийн аварга загасны элэг хүртэл авчирч өгөв. Гэвч 2008 онд тархинд нь цус харван, үүнээс хойш бие нь дээрдсэнгүй.
3. Агуу их залгамжлагч Ким Чен Ун
Өвчин нь Ким Чен Ирийг залгамжлагчаа яаралтай тодруулахад хүргэв. Тэрээр нэгэн цагт сэтгэл алдарч явсан, хууль бус эхнэрээс (кино жүжигчин) төрсөн хүү Ким Чен Унаа өөрийн залгамжлагчаар тодруулав. Учир нь тэр бусдыгаа бодвол дээгүүр санаатай, омголон ширүүн араншинтай. Заал авч тоглолоо гэхэд бусад нь тараад яваад өгдөг бол Ким Чен Ун тоглолтын туршид ямар, ямар алдаа гаргасан, цаашид хэрхэн тоглох талаар ярьж зогсдог байсан нь эцэг нь түүнийг сонгох шалтгаан болжээ.
Бага Кимийн тухай мэдээ сэлт ховор. Швейцарьт өөр хүний нэрээ сурч байсан. Пхеньяанд цэргийн академид сурч байсан. Нэг ч өдөр цэргийн алба хааж байгаагүй боловч өнөөдөр тус улсын зэвсэгт хүчнийг толгойлж байна. 2010 онд түүнийг цэргийн орлогч болгон, генерал цол олгов. Аав нь “бяцхан генерал” хэмээн өхөөрддөг байж. Ким Ир Сен өвөөтэйгээ царай ойролцоо. Үүнийг нь Хойд Солонгосын ард түмэн ид шидийн мэтээр хүлээн авдаг байна.
Өвөөгийнх нь (Агуу удирдагч) үеэс хэрэгжүүлж эхэлсэн цөмийн зэвсэглэлээр хөөцөлдөх явдал бага Кимийн үеэс “төгс” болж, тэрээр өдгөө бусад орнуудыг цөмийн зэвсгээр “барьж” байна. Энэ нь түүнд өөртөө эрдэх итгэлийг өгдөг. Мөн бусад орнуудыг айлгах зэвсэг болдог гэдэг. Хамгийн бодитой нь, дайнаар (мөнхөд дайны бэлэн байдалд байна. Япон болон Америкийн ивээлд орсон Өмнөдүүд өнөө маргаашгүй дайрна гм үлгэрээр ард түмнээ тэжээнэ) түрий барин ард түмнийхээ ядуу амьдарч байгааг зөвтгөж байдаг. Мөн дайнаар далайлгаж бусад улс орноор авлига авахыг санаархаж байдаг юм. Хойд Солонгосоор наймаа арилжаа хийдэг хятадуудын яриагаар хүмүүсийн амьжиргаа өдрөөс өдөрт аймшигтай болж байгаа гэх. Насанд хүрсэн хүн өдөрт 700гр хоолны нормтой (хүүхэд 300гр), мах бол зөвхөн баяр ёслолоор. Хойд Солонгосчууд хэзээ ч цай болон кофе ууж байгаагүй.
4. Хоёр Солонгос нэгдэх үү?
Энэ бол цаг хугацааны асуудал. Улс орноо нээх нь үнэнийг мэднэ гэсэн Кимүүдийн мөнхийн айдас юм.
Эх сурвалж: Амартүшиг
