Монгол Улсын Соёлын Гавьяат зүтгэлтэн, орчуулагч Ц.Сүрэнжав, хуульч П.Цагаан нар – Монголын хууль зүйн сонгодог дурсгал: “Халх-Ойрадын цаазын бичиг”-ийг эрхлэн боловсруулж олон нийтийн хүртээл болголоо.
Монголчууд нийтээр дагаж мөрддөг нарийн зан заншлаас гадна бичмэл хууль цаазын эртний уламжлалтай бөгөөд эрх зүйн түүхэн дурсгалт сурвалж бичгүүдийг үүдэн бүтээж, үйл амьдралдаа уусган шингээж ирсний нэгэн нэн чухал баримт нь “Халх-Ойрадын цаазын бичиг”юм. Халх-Ойрадын хан ноёд, эрхшээл ихт шашны тэргүүн нар 1640 оны намарТарвагатайн нуруунд уулзан чуулж, зөвшин хэлэлцэж уг их хуулийг тогтоосон байна. Эрүү, иргэн, гэр бүлийн болон байцаан шийтгэх эрхзүй; нийгмийн амьдралын хэв журмыг хуульчлан тогтоосон, цаг үеийн шаардлагыг эрэмбэлэн тусгасан энэхүү хууль цаазын бичгээс тухайн үеийн шийтгэх бодлого: шорон, гяндангаас ангид бөгөөд шийтгэлийн хүнд, хөнгөн нь хөрөнгө, нийгмийн байр байдлаас болж өөр өөр байсныг мэдэж болно. Мөн өмнө зүгт өндийн буй дайсны аюул заналыг сөрөн нэгдэх үндэсний их нэгдлийг харуулдаг байна.
Тод үсгээр торгууд аман аялгуугаар тэмдэглэсэн “Халх-Ойрадын цаазын бичиг”-ийн хуулбар эх 1771 онд Ижил мөрнөөс эргэн нүүж ирсэн торгууд айлын авдраас олдсон байдаг. Энэхүү эхийг эрдэмтэд судлан тайлбарлаж, хэд хэдэн эхийг харьцуулан, тайлбар зүүлтийн хамт хэвлүүлсэн нь буй. Нэгэнт тод үсгээр торгууд аман аялгуугаар тэмдэглэгдэн үлдсэн эхийг тайлан тайлбарлахдаа ташаарсан, уг үгийн үндсэн утгыг гажуудуулсан зүйл цөөнгүй байсныгорчуулагч Ц.Сүрэнжав – тус хэвлэлд нэмэн тодруулж, нэхэн засамжилж, торгууд аялгууны үгсийг оноож тайлсан байна.
