Нэг: Боловсролын салбар дахь цахим орчны ялгаатай байдал
КОВИД-19 цар тахал нь хүүхдийн сурч боловсрох нөхцөл боломжид сөрөг нөлөө үзүүлж, боловсролын салбар дахь цахим орчны ялгаатай байдлын асуудлыг тодоор гаргаж ирлээ. Монгол Улсад 170,000 гаруй хүүхэд теле болон цахим хичээлээр сургалцах боломжгүйгээс болж сурч, боловсрох эрхээ хязгаарлуулаад байна.
Тиймээс хүүхэд бүрийн хэрэгцээ, шаардлагад нийцсэн, тэгш хамруулсан, чанартай боловсролын үйлчилгээг үзүүлэх нь нэн тэргүүний зорилт болох шаардлагатай байна.
Хоёр: Хүүхдийн сэтгэцийн эрүүл мэнд
Монгол Улсад өсвөр насныхны амиа хорлолтын түвшин Зүүн Ази, Номхон далайн бүсийн дундаж түвшнээс тав дахин их байна. 10-14 насны өсвөр насныхны амиа хорлолт 2003 онд энэ насныхны нас баралтын шалтгааны 3.3 хувь болж байсан бол 2019 онд 11.4 хувь болж эрс өсжээ. 2018 онд өсвөр насны хүүхдүүдийн 30.5 хувь нь сэтгэл хөдлөл, зан үйлийн тулгамдсан асуудалтай байсан бол, 9 хувь нь сэтгэл хөдлөл, зан үйлийн эмгэгтэй байжээ.
Хүүхэд, гэр бүлийн өсөн нэмэгдэж буй эрэлт хэрэгцээг хангахуйц өсвөр насныханд ээлтэй, чанартай сэтгэцийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ, сэтгэлзүйн зөвлөгөө өгөх үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх шаардлагатай байна. Мөн, сургуулийн орчинд өсвөр үеийнхний нийгэм сэтгэлзүйн чадварыг нь хөгжүүлэхэд чиглэсэн сургалт, хичээлээс гадуурх үйл ажиллагааг дэмжин өсвөр насны хүүхдүүдийг эрсдэлийг даван туулах, сэтгэл зүйгээ эрүүл байлгах чадвартай болгох нь нэн чухал байна.
Гурав: Цахим орчин дахь хүүхэд хамгаалал
Монгол Улсын хэмжээнд хүүхдүүдийн 82 хувь нь интернэт ашигладаг бөгөөд тэдний хамгийн түгээмэл хэрэглэдэг нийгмийн сүлжээ Facebook байдаг. Эдгээр хүүхдүүдийн 85.5% нь Facebook- ын нэг болон түүнээс олон хаягтай. Тус судалгаанд оролцсон хүүхдүүдийн 90% нь интернэтээр ямар нэг зохисгүй агуулга бүхий контент хүлээн авч байсан байна.
Хүүхдүүд ийм төрлийн контент хүлээж аваад эцэг эхдээ хэлэхээс айж, ичдэг бөгөөд ихэвчлэн өөрсдийнхөө хүрээнд асуудлыг шийддэг гэжээ. Үүнээс үүдэн цахим орчинд байршуулсан болон дамжуулан тараасан хүүхдийн эсрэг бэлгийн хүчирхийлэл, мөлжлөгийн шинжтэй дүрс, агуулгын 60-70 хувь нь мэдээлэгдэхгүй өнгөрдөг.
Америкт төвтэй сураггүй алга болсон, мөлжлөгт өртсөн хүүхдүүдэд туслах төвөөс 2019 онд гаргасан мэдээллээр Монгол Улсын хэмжээнд хүүхдийн бэлгийн хүчирхийлэл, мөлжлөгтэй холбоотой болон хүүхдийг энэ зорилгоор урхидах оролдлого агуулга, зорилго бүхий материалыг цахимаар худалдаалж, дамжуулан түгээсэн байна. Гэсэн ч манай улсад интернэт үйлчилгээ үзүүлэгчдийн энэ талаар заавал мэдээлэх үүрэг ногдуулсан хууль эрх зүйн орчин бүрдээгүй байна.
Дөрөв: Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн эрхийн асуудал
Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн дийлэнх нь үл хайхрах байдалд өртдөг төдийгүй боловсрол, эрүүл мэнд зэрэг нийгмийн суурь үйлчилгээг хүртэх боломж хязгаарлагдмал байна. Жишээлбэл, Монгол улсад 18-аас доош насны 14000 гаруй хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд байгаа боловч ердөө 7200 хүүхэд албан ба албан бус боловсролд хамрагддаг.
Тиймээс эдгээр хүүхдүүдийн дуу хоолойг сонсож, тэдний эрхийг нэн тэргүүнд тавих нь засгийн газар болон оролцогч бүх талуудын хамгийн чухал үүрэг байх ёстой.
Тавдугаарт. Уур амьсгалын өөрчлөлт хүүхдэд үзүүлэх сөрөг нөлөө
Монгол орны агаарын жилийн дундаж температур сүүлийн 80 жилийн хугацаанд 2.25 ° C-аар дулаарсны улмаас уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөнд гүнзгий өртөж байна. 2019 оны байдлаар Монгол Улсын нэг хүнд ногдох хүлэмжийн хийн ялгаралт 11.51 тонн нүүрс хүчлийн хий (CO2 экв)-тэй дүйцэхүйц хэмжээтэй байсан нь дэлхийн дундаж болох 4.8 тонн СО2 экв-аас хамаагүй өндөр үзүүлэлт юм.
Барилга, барилгын материал, барилга дахь тоног төхөөрөмж, хүний үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй ялгарч байгаа хортой бодисууд нь хүний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлж, өвчлөл, цаг бусын үхэлд ч хүргэж болзошгүй юм. Уур амьсгалын хямрал нь өнөөгийн хүүхдүүд, хойч үеийнхний эрүүл мэнд, хоол тэжээл, боловсрол, сайн сайхан байдалд сөргөөр нөлөөлж, ядууралд өртөх эмзэг байдалд орж байгаа нь хүүхдийн эрх ноцтой зөрчигдөж буй, хүүхдийн эрхийн хямралд хүрч байгаа явдал юм.
Эх сурвалж: UNICEF
