хар яриагаар сахарын өвчин гэгддэг эмгэгийг тохиолдлын тоо огцом нэмэгдсэн. Үүнийг дагаад чихрийн шижин эмгэгийг дагасан олон луйвар гарах болов. Зарим хүн хүнийг сахарын өвчтэй байна гэх, зарим өвдөөгүй байна гэх. Зарим нь бүр эмчилгээ нь гарч ирээгүй байгаа чихрийн шижин өвчнийг эдгээнэ гэж өвдөж зовсон хүмүүсээс таван цаас саах юм. Иймд юуны өмнө энэ таагүй эмгэгийг туссан эсэхийг эхлээд баттайгаар тодорхойлох хэрэгтэй.
Чихрийн шижинтэй гэдэг нь батлагдсан тохиолдол энэ эмгэг нь одоохондоо эмчлэгдэхгүй ч гэлээ гам сахиж чадвал хүн огт өвдөөгүй мэт олон арван жилийн турш амьдралын чанараа алдалгүйгээр бүрэн дүүрэн амьдралаар амьдраад байх боломжтой гэдгийг тогтоож авах хэрэгтэй юм. Ингээд чихрийн шижин гэсэн эмгэгийг баталгаажуулж эсвэл үгүйсгэхийн тулд хийлгэх ёстой дараах шинжилгээг нас 35-аас дээш, ойрын төрлийн хүмүүсийн дотор чихрийн шижин буюу диабет -тай хүн байдаг, байсан, илүүдэл жинтэй, биеийн хөдөлгөөний идэвх муутай ажил эрхэлдэг, нүд ба бөөр, даралтын ямар нэг өөрчлөлттэй хүмүүс жилдээ нэг удаа бүгдийг биш юм гэхэд заримыг нь заавал хийлгэж байхад огт илүүдэхгүй. Эмгэгтэй болсон гэдгээ хэдий чинээ эрт илрүүлнэ үү тэр чинээгээр гам сахих, лавшруулахгүй, хурцадуулахгүй байх арга хэмжээг авах боломж өндөр болж, амьдралын чанарыг алдалгүй үргэлжлүүлэн хэвийн аж төрөх боломж өндөр болно гэдгийг санаарай.
1.Өлөн элгэн дээрээ цусан дахь глюкозын хэмжээг тодорхойлох. Өглөөд сэрсэн даруйд тодорхойлно. Шинжилгээ өгөхөөс өмнө 8-10 цаг өнгөрсөн байх ёстой. Хэвийн үедп цусан дах сахарын төвшин
– өндөгний цуснаас авсан үед 3,3-5,5 ммоль/л, (капилляр буюу хялгасан судасны цус);
-хураагуур судас буюу венийн судаснаас авсан тохиолдолд 3,3-6,1 ммоль/л, (плазм).
2. Ингээд ямар тохиолдолд чихрийн шижинтэй болсон гэж ярьж эхэлдэг вэ гэсэн асуулт гарах нь зүйн хэрэг. Хүний цусан дахь сахарын хэмжээ нь хоногийн туршид хоол, сэтгэл хөдлөл, биеийн идэвх гэх мэт маш олон хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр байнга өөрчлөгдөж байдаг. Ингэхдээ хэвийн гэж тогтоогдсон хэмжээнд л хэлбэлзэж байх ёстой. Тухайлбал, хоол идсэнээс хоёр цагийн дараа цусан дахь сахарын хэмжээ өндөг болон хураагуур судаснаас авч үзэхэд ялгаагүй 7,8 ммоль/л байх ёстой.
Харин дараах үзүүлэлт гарвал чихрийн шижин үүссэн байж болзошгүй гэж үзнэ, үүнд:
– Өлөн элгэн дээрээ өндөгнөөс авсан цусан дахь сахарын төвшин 6,1 ммоль/л хэмжээнээс их, судаснаас асан цусан дахь сахарын хэмжээ 7,0 хэмжээнээс өндөр;
-Хоол идсэнээс хоёр цагийн дараа өндөг ба судаснаас авсан цусан дахь сахарын хэмжээ 11,1 ммоль/л хэмжээнээс өндөр байх;
– Хоногт дурын үед цусан дахь сахарын хэмжээг тодорхойлоход 11,1 ммоль/л хэмжээнээс өндөр байх.
3. Глюкожсон гемоглобин. Энэ үзүүлэлт нь сүүлийн гурван сар буюу 90-120 хоногийн дотор хүний цусан дахь нүүрсусны агуулгын төвшнийг тусган харуулдаг. Чихрийн шижин эмгэгтэй хүн энэ шинжилгээг гурван сар тутамд өглөөд, өлөн элгэн дээрээ судасны цуснаас өгч шалгуулж байх ёстой.
4. Фруктозамин. Энэхүү глюкожсон уургийн хэмжээ нь сүүлийн 2-3 долоо хоногийн дотор цусан дахь глюкозын хэмжээ ямарх байгааг харуулдаг.
5.Цусны ерөнхий шинжилгээ. Хүний биеийн ерөнхий төлөв байдлыг илтгэн харуулдаг болохоор нэн чухал шинжилгээ юм. Шинжилгээг эмчлэгч эмчийн заалтаар өндөгний цуснаас авч хийнэ. Өглөөд, өлөн элгэн дээрээ хийх нь хамгийн зохистой гэж үзнэ.
6. Цусны биохимийн шинжилгээ. Үүнд наандаж липидийн хэсэг (ерөнхий холестерин, триглицеридүүд, ЛПВП, ЛПНП орсон байх ёстой), ерөнхий уураг, уургийн фракцууд, мочевин, креатинин, АЛТ, АСТ орсон байх ёстой. Харьцангуй ойрхон хугацаанд өгч байх хэрэгтэй. Үзүүлэлт хоорондын өөрчлөлтийн дагуу эмч бие махбодид явагдаж байгаа эмгэг үйл явцыг хамгийн анхан шатны үед нь илрүүлэх боломжтой юм. Судаснаас өглөө, өлөн элгэн дээр өгнө.
7. Шээсний ерөнхий шинжилгээ. Зургаан сард нэг удаа эсвэл эмчлэгч эмчийн заалтаар түүнээс ч илүү давтамжтайгаар өгнө. Чихрийн шижингийн үед бөөрний талаас ямар нэг өөрчлөлт гарсан эсэхийг цаг алдалгүй илрүүлэх боломж олгодог.
8. Шээсэн дэх микроальбумин. Зургаан сард нэг удаа хоногийн шээсэн дэх агуулгыг тодорхойлно. Чихрийн шижингийн гаралтай нефропатийг эрт үед илрүүлэх зорилгоор хийдэг. Энэ эмгэгийн үед бөөрний үйл ажиллагаа алдагдан уураг шээсэнд байж болох хэмжээнээс илүүгээр илэрдэг.
9. Бөөрний эхо. Шээсний ерөнхий шинжилгээ, хоногийн шээсэнд микроальбумин илэрсэн тохиолдолд гол төлөв энэ шинжилгээг давхар хийлгэх заалт өгдөг. Бөөрөнд чихрийн шижингийн нефропати эсвэл өөр ямар нэг эмгэг өөрчлөлт гарсан эсэхийг тогтоох, урьдчилан сэргийлэхэд заавал хийгдэх ёстой шинжилгээ.
10. Нүдний угийг нүдний эмчээр дурандуулах. Нүдний хараа муудсан зовиур илэрсэн тохиолдолд энэ үзлэгийг зургаан сар тутамт нэг удаа, үгүй бол жилдээ нэг удаа заавал хийлгэнэ. Чихрийн шижингийн гаралтай ретинопати нэртэй эмгэг үүсэх, үүссэн тохиолдолд ужигран хүндрэхээс сэргийлэх үүднээс энэ шинжилгээг заавал хийнэ.
11. Зүрхний цахилгаан бичлэг. Электрокардиограмм (ЭКГ). Зүрх судасны эмгэг үүсэх, үүссэн тохиолдолд ужигран хүндрэхээс урьдчилан сэргийлэх үүднээс энэ шинжилгээг заавал хийнэ. Учир нь чихрийн шижин өвчний үед цусан дах сахарын төвшин өндөр тогтмол өндөр байснаас үүдэн зүрхний булчингийн элдэв эмгэг үүсэх эрсдэл өндөр байдаг.
12. Хөл ба гарын хураагуур болон тараагуур судасны хэт авиан допплерографи. Энэ шинжилгээ нь өнгөц ба гүнд явж байгаа хураагуур судасны бөглөрөлт буюу тромбозыг богино хугацаанд өндөр магадлалтайгаар тодорхойлох боломж олгодог. Хар үгээр бол харвахаас урьдчилан сэргийлэх боломжийг олгодог.
Энэ мэтээр цусан дахь сахарын төвшнийг тогтмол хянах, эмчлэгч эмчийн заалтыг тогтмол бөгөөд тууштай дагаж, хоолны дэглэм сахих, биеийн жинг хянах, биеийн хүчний ачааллыг зөв тохируулснаар чихрийн шижин буюу сахарын өвчин нэртэй эмгэг туссан ч эрүүл хүнээс огт дутахааргүй амьдралаар амьдрах боломжтой байдаг.
