Профессор Ш.Чоймаагийн Чингис хааны өв, билиг сургаалын судалгаа

Монгол Улсын Ардын багш, Төрийн шагналт, хэл шинжлэлийн шинжлэх ухааны доктор, профессор Шаравын Чоймаа багш нь 1988 оноос сонин хэвлэлд монгол бичгийн хичээл тогтмол нийтлүүлж, 1989 оноос Монгол телевизээр монгол бичгийн цуврал хичээл зааж, ард түмний дунд “Монгол бичгийн Чоймаа багш” хэмээн алдаршсан.

Тэрбээр “Монголын нууц товчоо”, алтай хэл шинжлэл, төвөд хэл, монгол хэлний түүхэн хэлзүй зэрэг чиглэлээр олон ном, эрдэм шинжилгээний өгүүлэл бичиж, гадаад, дотоодын олон эрдэм шинжилгээний хуралд илтгэл хэлэлцүүлжээ. Мөн эрхэлж эмхэтгэсэн ном зохиол 79, судалгааны өгүүлэл 21, заах аргазүйн өгүүллүүд 29-ийг хэвлүүлсэн байна.

Профессор Ш.Чоймаагийн судалгаагаар Чингис хааны бие хүний зан чанар, үзэл санааг шинжлэх ухааны үндэслэлтэйгээр судалж, түүхэн сурвалжууд болон тухайн үеийн нийгэм, ахуй амьдрал, зан заншилд тулгуурлан үнэн зөв ойлголт өгсөн нь ач холбогдолтой юм.

Түүний “Тэмүжин хөвгүүнээс тэнгэрлэг эзэнд” ном нь Чингис хааны бага нас, зан чанарын талаарх судалгааг багтаасан бөгөөд Чингис хааны зан суртахууны үндсэн зарчим, үнэт зүйлсийг тодорхойлсон.

Философич Б.Даш-Ёндонгийн үзэж байгаагаар Чингис хаан нь монгол үндэсний ухамсрын суурь бөгөөд түүний өвийг залуу хойч үедээ өвлүүлэх нь үндэсний аюулгүй байдлын чухал баталгаа юм.

2013 онд Засгийн газрын баталсан “Зөв монгол хүүхэд” хөтөлбөрт профессор Ш.Чоймаа тэргүүтэй судлаачид загвар боловсруулсан ч улс төрийн нөхцөл байдлаас шалтгаалан ажил нь бүрэн хэрэгжээгүй юм. Гэсэн хэдий ч уг судалгаа боловсролын хөтөлбөр, сурах бичигт орсон хэвээр байна.

Чингис хааны билиг сургаалыг судлах, өвлүүлэх асуудалд профессор Ш.Чоймаа онцгой анхаарч, олон бүтээл туурвиж, сургалтын хөтөлбөрт оруулах санал санаачилга гаргасан.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2022 оны зарлигт Чингис хааны эш хөргийг хүндэтгэн залахыг заасан ч билиг сургаалыг сурч судлах, сургалтын хөтөлбөрт оруулах шаардлага улам бүр нэмэгдэж байна.

Монголын нууц товчоог сэргээх, судлах ажилд мөн профессор Ш.Чоймаа багшийн хувь нэмэр их бөгөөд 2002 онд хийсэн судалгаа нь МНТ-ны анхны уйгаржин монгол бичгийн эхийг сэргээхэд чиглэсэн юм.

Тэрбээр МНТ-ны шинэ хөрвүүлэг, тайлбарыг гаргаж, судалгаа шинжилгээний хэрэгсэл болгон боловсруулсан нь судлаачид, сонирхогчдод чухал дэмжлэг болсон.

Ш.Чоймаа багшийн бүтээлүүд нь монгол хэл, хэл шинжлэлийн түүхэн хэлзүй, монгол бичиг, төрт ёс, буддын гүн ухаан, иргэний боловсрол зэрэг олон чиглэлд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан.

Түүний судалгааны гол сэдэв нь Чингис хааны өв, захисан гэрээсийг судлах, өвлүүлэх асуудал бөгөөд энэ нь монгол үндэсний соёл, түүхийн үнэт өвийг хадгалах чухал ажил юм.

Энэхүү мэдээг хиймэл оюуны тусламжтай боловсруулав.