ХДХВ/ДОХ-той тэмцэх дэлхийн өдөр: Монгол дахь нөхцөл байдал ба дэлхийн ахиц
Өнөөдөр ХДХВ/ДОХ-той тэмцэх дэлхийн өдөр тохиож байна. Энэ өдрийг “Асуудлыг шийдье, хариу арга хэмжээг сайжруулъя” уриан дор тэмдэглэж байна. ДЭМБ-ын санаачилгаар 1988 оны 12-р сарын 1-нээс эхлэн дэлхий нийтээр ДОХ-ын асуудалд анхаарал хандуулах өдрийг тэмдэглэж ирсэн.
1995 онд ХДХВ-ийн халдварын эсрэг анхны үр дүнтэй нийлмэл бэлдмэл эмчилгээг нэвтрүүлсэн нь өвчний эмчилгээнд том дэвшил авчирсан юм. Энэ эмчилгээгээр өвчтөн өдөрт нэг ширхэг эм ууж, өмнөхөөсөө илүү амархан эмчлүүлэх боломжтой болсон.
ХДХВ нь мутацид орж хувьсан өөрчлөгдөж байдаг тул вакцин одоогоор гараагүй байна. Өмнөд Африкт шимпанзе мах хүнсэндээ хэрэглэх үед халдвар үүссэн байж болзошгүй гэж үздэг.
1996 онд НҮБ-ын ДОХ-ын нэгдсэн хөтөлбөр батлагдсан бөгөөд 2004 онд амны хөндийн шингэнд ДОХ-ын вирус илрүүлэх хурдавчилсан оношлуурын зөвшөөрөл олгосон байна. 2011 онд ретровирусийн эсрэг эмчилгээний үр дүнд халдвар дамжих эрсдэл 96 хувиар буурсан нь нотлогдсон.
2012 онд гэрийн нөхцөлд өөрийгөө оношлох оношлуур нэвтэрсэн бол 2015 онд эрсдэлт бүлгийн хүн амд урьдчилан сэргийлэх эмчилгээ нэвтэрсэн түүхтэй.
ХӨСҮТ-ийн ДОХ, Бэлгийн замаар дамжих халдварын тандалт судалгааны албаны дарга П.Үнэнчимэгийн мэдээлснээр, ХДХВ-ийн халдвартай хүмүүс ретровирусийн эсрэг эмчилгээнд тогтмол хамрагдсанаар бусадтай ижил чанартай амьдрах боломжтой болжээ.
Вирусийн эсрэг эмчилгээний үр дүнд вирус идэвхгүй болж, бусдад халдвар тараахгүй байх боломжтой бөгөөд энэ нь өвчний ангиллыг цар тахлаас эмчилгээнд хамрагдах архаг халдварт өвчин болгон өөрчилсөн байна.
Дэлхийд 37 сая хүн ХДХВ-ийн халдвартай амьдарч байгаа ба 2024 онд 1.3 сая хүн шинээр халдвар авсан, 630 мянган хүн нас барсан тооцоо гарчээ.
Монгол Улсад ХДХВ-ийн анхны тохиолдол 1992 онд бүртгэгдсэн бөгөөд өнөөдрийн байдлаар 424 хүн халдвар авсан, 353 хүн халдвар тээн амьдарч байна. Халдварын тархалт нийт хүн амын 0.1 хувиас бага бөгөөд тархалт багатай улс гэж үздэг.
Монголд халдварын 99.7 хувь нь бэлгийн замаар дамждаг бөгөөд халдвар авсан хүмүүсийн 83 хувь нь эрэгтэй, 14.6 хувь нь эмэгтэй, 2.4 хувь нь трансжендер байна.
ХДХВ-ийн халдвартай 20 ээж 35 хүүхэд төрүүлсэн бөгөөд халдвартай ээжээс төрсөн хүүхдүүдэд халдвар илрээгүй байна. Эмнэлгийн дотоод халдвар, цус цусан бүтээгдэхүүнээр дамжсан тохиолдол гараагүй нь тусламж үйлчилгээний амжилтыг харуулж байна.
Халдвартай гэр бүлүүдэд жирэмслэлт, хүүхэд төрүүлэхэд мэргэжлийн эмчийн хяналт шаардлагатай бөгөөд төрсний дараа хүүхдэд хэд хэдэн удаа халдварын шинжилгээ хийдэг.
Дэлхийд 4.3 сая хүн хожимдож оношлогдсон бөгөөд тусламж үйлчилгээний хүртээмжийн ялгаатай байдлаас шалтгаалан зарим бүс нутагт халдварын тархалт өндөр байна.
2010 оноос хойш дэлхийд халдварын тоо 40 хувиар буурч, эмчилгээнд хамрагдсан хүний тоо нэмэгдсэнээр нас баралт 51 хувиар буурсан байна.
Гэвч зарим улс оронд санхүүжилт буурч, тусламж үйлчилгээ хязгаарлагдмал болж байгааг мэргэжилтнүүд анхааруулж байна.
Дэлхий нийтээр 2030 он гэхэд халдвар авсан хүмүүсийн 95 хувийг илрүүлэх, илэрсэн хүмүүсийн 95 хувийг эмчилгээнд хамруулах, эмчилгээнд хамрагдсан хүмүүсийн 95 хувьд вирусийн ачааллыг дарангуйлах зорилт тавьжээ.
Энэхүү мэдээг хиймэл оюуны тусламжтай боловсруулав.