Ч.Анар: Бүх төрлийн тамхины татварыг огцом нэмэгдүүлнэ

УИХ-ын гишүүн Ч.Анар Б.Мөнхсоёл, О.Номинчимэг нар мэдээлэл хийлээ.

О.Номинчимэг: – Хичээлийн шинэ жил эхэлж байгаатай холбогдуулан өнөөдрийн хэвлэлийн бага хурлыг хийж байна. Монгол Улсын хувьд тамхидалт хурдацтайгаар өсөж байгаа. Ялангуяа, хүүхэд залуучуудын дунд өсөж байна. ДЭМБ-ын 2023 оны судалгаагаар таван хүүхэд тутмын нэг нь янжуур тамхи татдаг, дөрвөн хүүхэд тутмын нэг нь электрон тамхи татдаг гэсэн судалгаа гарсан. 2025 оны судалгаагаар энэ тоо огцом өсөж хүүхдүүдийн 60 хувь нь электрон тамхи татаж үзсэн, 33 хувь нь байнга татдаг болсон гэж хариулсан.

Монгол Улс Ази Номхон далайн бүс нутагтаа тамхидалт, тамхинд донтолтоороо долоодугаар байрт жагсаж байна. Мөн тамхинаас үүдэлтэй нас баралт дээгүүр байр эзэлж байна. Жил бүр 4300 хүн тамхинаас үүдэлтэйгээр нас барж байна гэсэн тооцоолол бий. 4300 гэдэг бол 1-2 сумын хүн амтай тэнцэх тоо. Цөөхөн монголчуудын хувьд энэ үнэхээр эмзэглүүштэй тоо. Тиймээс сургуулиуд, эцэг эхчүүдтэй хамтран “Тамхигүй, хорт зуршилгүй сурагчид, сургууль” гэсэн аяныг эхлүүлж байна.

Ч.Анар: – Электрон тамхийг 10-аас дээш насны хүүхдүүд татаж байна. Электрон тамхи нь Тамхины хяналтын тухай хуулийн хэрэгжилтэд хамрагддаггүй. Бид Тамхины хяналтын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг намрын чуулганд өргөн мэдүүлж хэлэлцүүлнэ. Энэ төсөл батлагдсанаар электрон тамхийг янжуур тамхины нэгэн адил авч үздэг болно. Өнөөдөр электрон тамхийг электрон бараа гээд хилээр оруулж ирж байна.

Монголд өнөөдөр бүх төрлийн тамхи хямдхан үнэтэй байгаа. Энэ нь хүссэн хүн бүр, хүүхдүүд татах боломж олгож байна. Тиймээс Тамхины хяналтын тухай хуулийн өөрчлөлтөөр бүх төрлийн тамхины татварыг огцом нэмэгдүүлэхээр төлөвлөж байгаа.

Б.Мөнхсоёл: – Хүмүүс хүүхдээ янжуур тамхи татаж байгааг олоод мэдчихдэг бол электрон тамхи нь үнэр багатай учир татаж байгааг нь мэдэхгүй байна. Мөн электрон тамхи нь хор багатай гэсэн ойлголт бий болсон. Гэвч энэ нь буруу ойлголт. Олон улсын түвшинд эрүүл мэндийн байгууллагууд электрон тамхийг янжуур тамхинаас ялгаагүй хортой гэдгийг нь баталчихсан. Олон улс орон элетрон тамхийг хориглож байгаа. Гэтэл манайд электрон бараа гэж үзээд хяналтгүй оруулж ирээд худалдаалж байна. Тиймээс хуульд өөрчлөлт оруулах зайлшгүй шаардлагатай болсон.