“Архитекторын Нобел”-ын 2019 оны шагналтан Арата Исозаки

Эх орныхоо бүтээн байгуулалтанд гар бие оролцохын зэрэгцээ дэлхийн өндөр хөгжилтэй олон улс оронд өөрийн уран барилгаа сүндэрлүүлсэн Японы алдарт архитектор, хот төлөвлөгч, онолч Арата Исозаки 88 насандаа дэлхийн шилдэг архетикторын “Pritzker Prize-2019” шагналыг хүртсэн байна.

“Архитекторын Нобел” хэмээгддэг энэхүү шагналыг архитектураар дамжуулан хүн төрөлхтөн, хүрээлэн буй орчиндоо үнэтэй хувь нэмэр оруулж, дэлхий дахинд өөрийн ур чадвар, ухаалаг шийдэл, онцгой уран барилгуудаараа хүлээн зөвшөөрөгдсөн шилдэг уран барилгачинд олгодог бөгөөд архитекторуудын хамгийн нэр хүндтэй, дээд шагнал  юм.

Хамгийн анх буюу 1979 онд Амеркийн бизнесмэн Жэй Артур Фризкер /Jay Arthur Pritzker/ болон түүний эхнэр Синди нар  “Pritzker Prize” шагналыг санаачилсан бөгөөд энэ жил 40 дэх удаагаа зохион байгуулагдсан байна.

Арата Исозаки нь бусдыг дууриадаггүй, он цаг өнгөрөх тусам архитекторын арга барил нь шинэчлэгдэн, өөрчлөгдөж чаддаг гайхалтай ур чадвар, онцгой авьяастай хэмээн мэргэжил нэгтнүүд нь шагшин ярьдаг төдийгүй дэлхий дахинд түүний авъяасыг хэдийнэ хүлээн зөвшөөрсөн юм.

Тэрбээр дэлхийн II дайн эхлэхээс өмнө буюу 1931 онд Японы Кюүшү арлын Ота хотод төрж, өссөн бөгөөд түүнийг 14 настай байхад төрөлх хот нь бөмбөгдөлтөнд өртөж, бүх барилга байгууламж нь үнсэн нурам болж байжээ. Энэ тухайгаа тэрбээр “Намайг бага байхад архитектур гэдэг зүйл үгүй байсан.

Эргэн тойронд минь  барилга, хот гэх зүйл үгүй, зөвхөн хоргодох байр төдийхөн байв. Тиймээс архетиктурын ойлголт, туршлага надад байгаагүй. Харин хотоо хэрхэн сэргээх, шинэ барилгууд хэрхэн барих вэ л гэж боддог байсан” хэмээн дурсан ярьжээ.

Эх орноо сэргээн босгох үйлсэд оролцох хүсэл дүүрэн Арата Исозаки 1954 онд  Токиогийн их сургуулийн архетикторын ангид элсэн орсон байна. Улмаар 1987 оны “Pritzker Prize” – ийн  шагналтан  Кензо Тангийн удирдлаган доор 9 жил ажиллаж, ажлын гараагаа тавьсан гэдэг.  Тэрбээр 1963 онд өөрийн “Arata Isozaki & Associates” компаниа байгуулж анхны барилга барьсан түүхтэй.

Тодруулбал номын сан бөгөөд 1962-1966 оны хооронд өөрийн төрөлх хотдоо барьсан байна. 1966-1970 Осака хотод “Expo-70 Festival Plaza”, 1971-1974 онд Гүнма хотод “Орчин үеийн урлагийн музей”, 1972-1974 онд Фукуокад  “Китакюүшүгийн зургийн музей” зэрэг уран барилгаа сүндэрлүүлж, 1980 он гэхэд Японы хамгийн шилдэг архитекторын нэг болжээ.

Ингээд 1981 оноос олон улсын хэмжээнд ажиллах болсон бөгөөд

-Тухайн онд АНУ -ын Калифорни мужид “Лос Анжелесийн орчин цагийн урлагийн музей”,

-1992 онд Испанийн Барселона хотноо зуны олимпийн наадамд зориулсан “Palau Sant Jordi” спорт ордон,

-1987-1990 онд АНУ-ын Флоридад “Team Disney Building”, БНХАУ- Шинжинд “Соёлын төв”,

-2002- 2005 онд Италийн Турин хотноо ”Pala Alpitour” хэмээх концертийн танхим, спортын ордон,

-2006 онд өвлийн олимпийн наадмын мөсөн хоккейн цэнгэлдэх хүрээлэн,

-2008 -2014 онд Хятадын Шанхай хотноо “Симфоны танхим” зэрэг олон гайхалтай уран барилгуудыг барьж босгосон байна.

Дэлхий нийтэд өөрийн ур чадвараараа гайхагдаж чадсан тэрээр 1960-1990 оны хооронд баригдсан уран барилгуудынхаа үзэсгэлэнг АНУ-ын Нью- Йорк, Калифорни муж, Лондон, Итали, Недарланд, Испани, Грек, Португал, Хятад зэрэг дэлхийн өндөр хөгжилтэй орнуудад танилцуулж байжээ.

Ингээд зогсохгүй олон улсын нэр хүндтэй сургууль болох АНУ- ын Харвардын их сургууль, Кэмбрижийн их сургууль, Япон, Хятад, Итали, Испани зэрэг орны шилдэг их  сургуульдад профессороор ажиллаж байсан. Европын орнуудад уран барилгуудаа сүндэрлүүлж, дэлхийн хүн гэдгээ харуулсан түүнийг баруун болон зүүний харилцааг сайжруулахад хамгийн чухал нөлөө үзүүлсэн гэж үздэг.

Түүний хамгийн нэр хүндтэй олон улсын уран барилгууд

Олон улсад баригдсан түүний хамгийн алдартай барилгуудын нэг бол 2015 онд нээлтээ хийсэн “Allianz“ цамхаг  юм. Энэхүү шилэн барилга нь 209 метр өндөртэй, 50 давхар бөгөөд Италийн хамгийн өндөр тэнгэр баганадсан цамхагуудын нэг.

Уг цамхаг 8 хэсгээс бүрдэж, хэсэг тус бүртээ 6 давхар байхаар зохион бүтээгдсэн байна.

Архитектор Арата Исозакид нэр алдар төдийгүй барилгын салбарын хэд, хэдэн хүндтэй шагналыг авчирсан  гайхалтай бүтээн байгуулалт бол Катарын Доха хотноо баригдсан “Үндэсний Конвенцийн төв” юм.

2011 онд нээлтээ хийсэн уг барилга нь ус болон эрчим хүчний хэмнэлттэй байхаар баригдсанаараа онцлог бөгөөд ижил төстэй барилгуудтай харьцуулахад 32 хувиар илүү хэмнэдэг байна. Мөн ногоон барилга байгууламжийн стандартыг хангасан дэлхийн хамгийн анхны барилга төдийгүй байгаль орчинд ээлтэй, урт настай барилга болсон гэж мэргэжилтнүүд үнэлжээ.

Энэхүү Үндэсний Конвенцийн төв нь 4000 хүний суудалтай заал, 2600 хүний суудалтай театр, 52 хурлын өрөөтэй төдийгүй 40,000м2 талбай бүхий 9 үзэсгэлэнгийн танхим, 10,000 гаруй хүний суудалтай дээд хэмжээний зөвлөгөөн, хурал, хүндэтгэлийн арга хэмжээ зохион байгуулах томоохон заалтай юм байна.

Түүний хүртсэн нэр хүндтэй шагналуудаас 
1967 болон 1975 онд  “Японы архитекторын холбоо” – ны  шагнал
1983 онд “Mainichi Art Award”  – аас шилдэг архитектор
1986 онд Их Британийн эзэн хааны нэрийн өмнөөс олгодог “RIBA Gold Medal”
1987 онд Японы үндэсний авардсаас “Architecture in Stone” шагналыг
1988 онд Америкийн Академи, Урлагийн холбооноос олгодог Алдарт архитектор  Арнолд В. Брунерийн нэрэмжит хүндэт жуух бичиг
1990 онд “Чикагогийн Архитектур Авардс” – аас шилдэг архитектор
1992 онд Амеркийн архитекторын холбооны  “Honor Award” шагналыг
1994 онд Их Британиас архитектурын салбарт ихээхэн хувь нэмэр оруулсан, дэлхийн шилдэг архитекторт олгодог “RIBA Honorary Fellow” шагналыг
2012 онд Венецэд барьсан барилгаараа “Европийн соёлын төв”- ийн дээд шагнал
2019 онд АНУ – ын архитекторын дээд шагнал “Pritzker Prize” – ыг тус тус хүртсэн байна.