Үг, үйлдэл сайн ойлгодог болсон 2 наснаас эхлэн хүүхдийг буруу зүйл хийх үед (хэн нэгнийг хазах, савж унах г.м) өндөр дуугаар загнахын оронд нурууных нь түвшинд очин нүд рүү нь эгц хараад шийдэмгийгээр яагаад буруу, гэмтэй болохыг тод хэлж сануулах аргыг хэрэглэж болно. Таны зэмлэл зөвлөгөөг сонсоод ойлгосноо илэрхийлсэн бол урамшуулахаа мартуузай. Доор зарим асуудлыг жишээ болгон тайлбарлая:
1. Алдааг нь дахин дахин хэлж сануулах буюу байнга үглэх огт үр дүнгүй. “Олон үгэнд олз үгүй” гэдэг шүү дээ. Цаашид хүүхэд үгийг чинь хүлээн авч сонсохоо больчихдог. Харин алдаагаа давтаагүй үед нь анзаарч урамшуулах хэрэгтэй. Хийсэн буруу зүйлийг нь үргэлж сануулах маш буруу.
2. Хүүхдийг хараах, зүхэх болон бусадтай жишиж болохгүй. Өөртөө итгэлгүй болохоос гадна шинийг турших, санаачлах зүрхгүй болдог. Хүүхдийн хандлага “Юуг хийх вэ” гэдэг чөлөөт сэтгэлгээнээс “Юуг хийхгүй байх вэ” гэсэн баригдмал сэтгэлгээ рүү шилждэг.
3. Айлын хүүхдийг зодсон дээрэлхсэн үед бусад хүмүүсийн дэргэд зэмлэлгүй бас өмөөрөлгүйгээр “Бид хоёр ярилцаад ирье” г.м-ээр эхлээд өөрт нь итгэж буйгаа илэрхийлж шалтгааныг сонсох. Өөрийнх нь сэтгэл зүйг мэдрэх, дээрэлхүүлсэн хүүхдийн сэтгэл зүй ямар байгаа тухай харилцан ярилцах хэрэгтэй.
4. Гадны олон хүмүүсийн дэргэд бурууг хийж буй хүүхдээ харцаараа, хоолой засалтаараа гэх мэт биеийн хэлээр зэмлэх нь буруугаа анзаарахад нөлөөлдөг. Анзаараагүй мэт өнгөрүүлж болохгүй. Хүмүүсийн дэргэд хэтрүүлэн зэмлэж болохгүй.
5. Хүүхэд хэлсээр атал алдаа дутагдлаа давтаад байвал хэсэг хугацаанд юу ч ярихгүй, асуусан ч хариулахгүйгээр дуугаа хурааж зэмлэх* үр дүнтэй. Дийлэнх хүүхэд ийм үед их гэмшиж, дутагдалаа засах тухай бодож, буруугаа тунгаадаг.
6. Сэндвичэн арга хэрэглэн зэмлэж болно. “Өнөөдөр аав ээждээ үнэхээр сайн тусаллаа. Дүүдээ л ширүүн хандаад хэд хэд уйлуулсан. Дараа нь дүүтэйгээ эвтэй байвал бүүр том тус шүү” г.м засах алдааг нь урамшууллуудын голд хавчуулах.
7. Тарьсан хэргийг нь тайлбарлаад өөрөөр нь цэгцлүүлэх. Ханан дээр зурсан бол “Хоёулаа цэвэрлэе дээ” гээд 20′-аас дээш хугацааг цэвэрлэгээнд зарцуулж чадвал хүүхэд тэвчээр алдарч ханан дээр зурсан нь буруу байснаа, яагаад ээж нь ханан дээр зурахад зэмлэдэг байсныг ойлгоно. Тэр үед тохиромжтой ханын цаас, самбар бэлтгэж өгөөрэй.
Болохгүй, боль гэж чангаар хашхирах, цохиж авах, чимхэх аргыг хэрэглэх тусам хүүхэд алдаагаа гол санаанаасаа ухахгүй улам нуух хандлага руу шилжсээр насанд хүрээд өөртөө итгэлгүй, үлбэгэр, хүлцэнгүй, буруугаа хүлээлгүй бусад руу чихдэг нэгэн болно шүү.
Эцэст нь аав ээж таны хүлээцтэй, тууштай зан байдал л үр дүнг авчирна гэдгийг анхаарна уу.
Г. Төмөрзаяа (“Хөөрхөн шар шувуу” сургалт судалгааны төвийн үүсгэн байгуулагч)
Г. Энэбиш (“Хөөрхөн шар шувуу” сургалт судалгааны төвийн сэтгэл судлаач)
